Batıya Yön Veren Metinler 2

On altinci yüzyilin son çeyreginden itibaren alinan yenilgiler, kaybedilen topraklar, basta Osmanli Imparatorlugu olmak üzere, Müslüman ülkelerin aydinlarini Bati karsisinda içine düstükleri güçsüzlükten kurtulmaya yönelik arayislara sevk eder. Bu çerçevede gelistirilen muhtelif tezlerin önde geleni, sorunun bizzat Islam dininin vazettigi temel degerler ile Peygamber ve sahabelerin uygulamalarindan kaynaklandigi seklindedir. Buna göre, Islam dünyasinin Batili devletlere yenik düsmesinin baslica nedeni, kapitalizmin gelismesi için gerekli olan risk üstlenebilen isadami tipolojisini üretebilecek kültürel altyapinin gelismemis olmasidir. Ernest Renan ve Lord Cromer gibi ilk dönem oryantalistlere ve "Batililastirmaci" aydinlara göre, bilim, felsefe ve teknolojide geri kalmisliginin baslica nedeni, Islam dininin özgür arastirmaya karsi ve engelleyici olmasidir. Bu söylem, Müslümanlarin basindan itibaren bilime ve felsefeye karsi düsmanca bir tavir sergilemis olduklarini iddia eder. Oryantalist degerlendirmelere cevaben Cemaleddin Afgani'den, Namik Kemal'e kadar çok sayida Müslüman entelektüel tarafindan kaleme alinan "apoloji" tarzindaki müdafaanameler, projektörlerini dogrudan Islam dini üzerine yöneltirken, Bati zihniyetinin gerçeginin aydinlatilmasinda yetersiz kalinmis, rekabeti hakkiyla degerlendirmek yolunda tatminkâr sonuçlara ulasilamamistir.Buna karsin 1570-1815 yillari arasinda Yahudi-Hiristiyan, Yakin Dogu ve Yunan-Roma geleneklerinin sorgulanmasiyla baslayan entelektüel çikislar, "bilginin yeniden tanimlanmasi" olarak ifade edilen büyük düsünce devrimiyle sonuçlanir. Thomas Hobbes'dan Spinoza'ya, William Shakespeare'den Karl Marx'a kadar adlarini dünya düsünce tarihine kazimis olan düsünürler, Avro-Amerikan toplumu IS Üçüncü yüzyilda yazan Cyprian'in taniyamayacagi bir biçimde degistireceklerdir.Bati'ya Yön Veren Metinler'in ikinci cildi, ilk sömürgecilik girisimlerinin gözlendigi 1570'lerden, kuantum kuraminin babasi 1858 dogumlu Alman fizikçi Max Planck'in bilimsel otobiyografisine kadar, Bati medeniyetini tanima yolunda yüzlerce yildir entelektüel dagarcigimiza katmayi ihmal ettigimiz metinleri sunmaktadir. Söz konusu bu metinlere asinalik gelistirmenin okurdan özel bir sabir, sebat ve gayret talep edeceklerini teslim etmekle birlikte, Bati'ya Yön Veren Metinler'in katilinmasi gereken müthis bir serüven oldugu da kuskusuzdur.(Tanitim Bülteninden)