Batıya Yön Veren Metinler 3

Osmanli Imparatorlugu'nun gerileme sancilari çektigi on sekizinci yüzyilin ilk çeyregi ile on dokuzuncu yüzyilin baslarinda Avrupa medeniyeti derin ve karmasik bir kriz atlatir. "Fransiz Ihtilali ve Napolyon Çagi" olarak adlandirilmasi âdet olmus bu krizin kökenleri, on yedinci yüzyilin Ingiliz siyasi devrimlerine uzanmakta, on sekizinci yüzyil Avrupa'sinin toplumsal yapisi, politik kosullari ve çok sayidaki güncel tartismalarindan beslenmektedir.Bati'ya Yön Veren Metinler'in üçüncü cildinde yer alan seçkiler, 1789 Fransiz Ihtilali'ni Kuzey Amerika'daki Ingiliz kolonilerinin 1775'teki baskaldirilarinin yüreklendirdigini ileri sürerler. Bu çerçevede, Fransiz Ihtilali ile sonuçlanan çag, "Demokratik Devrim Çagi" olarak adlandirilir.Devrim dalgasina eslik eden nasyonalizmin "insan toplumunun kumasini paramparça etmis, gerçek dini yolundan çikarmis, uluslararasi ahlakin bütün uygar kurallariyla alay etmis" oldugunu savunanlar olmakla birlikte, genel kabul, on sekizinci yüzyil Aydinlanmasini hizlandiran buhranin geçmisten felaket niteliginde bir kopus anlamina gelmedigi seklindedir. Rönesans ve Rönesansin mantiki sonucu olan bilimsel devrimden evrilen Aydinlanma, entelektüellerin büyük bir kisminin "din ve ilahiyat agirlikli düsünce biçimlerinden sikâyetçi olduklarinin farkina vardiklari bir dönem" olarak görülmektedir. "On sekizinci yüzyil Paris'inin ve Fransiz tasrasinin salonlarinda, loca ve kahvehanelerinde konusulanlar, makineler ve toplum mühendisligi, doga yasalari ve egitim gibi konulardir. Her seyin filozoflarin istedigi gibi gerçeklesmedigi muhakkaktir. Eski inançlari savunanlar çetin artçi-muharebeler verirlerken, Romantikler kisitli da olsa Aydinlanma karsiti saldirilar düzenlenmeyi basarir. Bunlara ragmen, filozoflar gelecegi temsil etmektedir ve Bati'nin Bilim Çagi'na kesin olarak girmesi, onlarin sayesinde gerçeklesir. Voltaire, Diderot, Ansiklopediciler ve Baron d'Holbach gibi gurbetçiler, yeni bir tür entelektüel sinif olusturur. Bu insanlar, teknik ve akademik anlamda filozof olmadiklari gibi, ne bir akademisyen, ne bir uzman, ne bir nedim, ne de birer "efendi"diydi. Kesinlikle fildisi kulesi tipleri degil, Kilise ve üniversitenin yerlesik dünyasina karsi çagrilarini, yeni yeni uyanmaya baslamis olan halka dogrudan duyurmayi seçen edipler, halka-indirmeciler ve propagandacilardi... Ayrica Marksist anlamda da dar bir sinif bilincine sahip degillerdi. Bununla beraber, eski rejime saldirilarinda, son yüzyilda dünyaya açilan 'bir seyler olmaya' istekli siniflari desteklemekten geri durmadilar. Okurun, yüzyillar öncesinden seslenenlerin keyfini çikarmasini dileriz.(Tanitim Bülteninden)