Bizi ’Biz’ Yapan Hikayeler Kendimizi Yaratmak Üzerine Bir Deneme

Bize kendi "hayat hikayesi"nden söz eden biriyle karsilasinca sasirmiyoruz. Herkesin bir hikayesi oldugu öylesine tanidik ki bize sasirmamiz için bir neden yok. Üzerinde düsünmeye deger bulmadigimiz bir kavram bu; ilgi çekici bile degil. Randall, iste bu beylik egretilemenin üzerine bir büyüteç tutarak oyunu bozuyor. Roman/hikaye karakterlerinin psikolojik tahlillere konu edilmesine alisigiz; ama Randall bu aliskanligi tersyüz edip "gerçek karakterler"i edebiyatin "kurmaca" dünyasina sokuyor.Hayatin içinden gerçekten ardimiz sira bizi izleyen, basina buyruk, bizden bagimsiz bir hikayemiz yok. Eger bir hikayemiz varsa, sadece biz var oldugunu "söyledigimiz" için var. Onu biz var ediyoruz. Neden yapiyoruz bunu, bir hikayeyi yasamakta oldugumuzu veya düpedüz bir hikaye "oldugumuzu" düsünmek ne isimize yariyor?Randall, bu basit görünüslü sorunun pesine takilarak çok sayida disiplinin kalem oynattigi engin bir düsünce zeminine adim atiyor; psikolojiden sosyolojiye, tarih, antropoloji, edebiyat, egitim, teoloji, felsefe, tarih felsefesi ve etikten estetige kadar. Kendimizi yaratma süreciyle hikayemizin iliskisi nedir? Bu hikaye neye benzer? Tek bir hikaye midir, içinde bize hangi rol düser? Bu hikayeyi anlatmayi neden isteriz? Ve en önemlisi, bu hikayenin yazari biz miyiz? Onu degistirme, yeniden yazma sansimiz var mi?Yasamayi bir zanaat olmaktan çikarip bir sanata dönüstürmenin yolunu arayan, bir yasama sanatinin izini süren Randall; deneyimle sanat, hayatla edebiyat, psikolojiyle poetika arasindaki iliskilerin bu çaba açisindan kritik kaynaklar olusturdugunu düsünüyor. Randall'a göre, edebi biçimler dagarcigimizi zenginlestirmek, hikayelerin dogasini ve önemini kavramak, "hikaye esigi"ne dayanmanin çocukluktan yetiskinlige geçisi temsil ettigini bilmek; hayat hikayelerimizin neye benzedigini ve nereden gelip nereye gittigini anlamamizi kolaylastiracaktir. Bu konudaki kavrayisimiz ne kadar gelisirse, hayatlarimizi tekrar tekrar hikaye etmekten ibaret olan yasama sanatindaki ustaligimiz o kadar artacaktir. Randall'in "belirsiz bir uzanis" diye tanimladigi bu yorum, dogaçlama ve icat sanatindaki ustaligimiz arttikça da, baska bakimlardan ne kadar yoksul hayatlar sürersek sürelim, dünyanin zenginligine katkida bulunma yetenegimiz güçlenecektir. "Öz yaratimin poetikasi" üzerine yazdigini söyleyen Randall, siradanin altini eseleyerek önümüze beklenmedik bir zenginlik seriyor. Bizi 'Biz' Yapan Hikayeler'i okurken, kendi "hikaye"nizin sasirtici karmasikligi üzerine kafa yormadan edemeyeceksiniz. Bu kitap, insani diger hayvanlardan ayiran özellikleri belirlemeye yönelik ve o takintili merakimiza yeni bir madde hediye ediyor: Insan, bir hikayesi oldugunu iddia eden bir hayvandir.