Cahiliye Döneminde Ekonomik Hayat

İslam Öncesi Arap Tarihi kavramı en geniş anlamıyla İslam’dan önce Arapların inanç, zihniyet ve kültür dünyasını, Hz. Peygamber’in (sav) içinde doğduğu ve yetiştiği, risâlet görevini yerine getirirken muhatap aldığı ortamı ifade eder. Binaenaleyh Allah Resûlü’nün (sav) hem tebliğ faaliyetlerini hem de zamanla toplumsal hayatta meydana getirdiği değişim ve dönüşümü tespit edebilmek ancak onun yaşadığı dönem hakkında sağlıklı kuşatıcı bir bilgiye sahip olmakla mümkün olur. Bu süreçte değişim sadece din/inanç çerçevesinde gerçekleşmemiş, siyasî, ictimaî, hukukî ve edebî alanda pek çok değişim ve dönüşüme şahit olunmuştur. İnsanın hayatını doğrudan etkileyen âmillerden birisi olan iktisadın da bu değişimin dışında kalması mümkün değildir. Bu çalışma İslam öncesinde Arabistan toplumlarındaki ekonomik hayat ve bu ekonomik hayatın temel unsurları olan üretim faaliyetlerinden başlayıp ürünlerin insanlara ulaştırılmasındaki son adım olan ticari faaliyete kadar uygulama ve davranışları, bunun yanı sıra İslam’ın bu uygulamalar üzerinde ne tür bir tasarrufta bulunduğunun ve sonuçta mezkûr alan üzerinde ne tür bir değişim ve dönüşümün meydana getirildiğinin tespitini hedeflemektedir. Unutmamak gerekir ki İslam öncesi ekonomik hayat ile ticarî faaliyetler ve alış-veriş şekilleri ortaya konulmadan İslam’ın vazettiği ticaret hukuku ve ahlâkının anlaşılması mümkün değildir. İslam’ın neredeyse yaygın bir kumar türü halinde uygulanan ticareti sosyal yardımlaşma ve dayanışma, aynı zamanda adalet ve ahlâk faaliyeti haline getirdiği gerçeği İslam öncesi ticarî hayat bilinmeden anlaşılamaz.