Çalkantılı Deniz

Elinizdeki kitap bilindik öyku¨ye, yani Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamasıyla birlikte hâkimiyeti altındaki topraklarda yaşanan sarsıntılara daha geniş bir ölçekle bakmamızı sağlıyor. On sekizinci yu¨zyıldan bu yana zayıflayan İslam uygarlıkları karşısında gu¨çlenen Avrupa emperyalizminin ilk rekabet alanı olarak öne çıkan Akdeniz, kitabın ana sahnesi. Yazarın diliyle bu Çalkantılı Deniz’deki aktörler de çeşitli etnik, dinsel, tarihi ve ku¨ltu¨rel bağlamlarıyla Avrupa emperyalizminin yayılmacı politikalarıyla yu¨zleşecek Doğu Akdeniz, Afrika ve Ortadoğu halkları. Eserin literatu¨re en bu¨yu¨k katkısı da sadece devletler ve yöneticiler u¨zerinden değil halklar, kişiler, ekonomik, politik, etnik ve dini bağlar u¨zerinden de yaşanan gelişmeleri anlamlandırma çabasıdır. Üstelik bir dolu ayrıntıyı ve gelişmeyi Avrupa emperyalizmine dair makro bir çerçeve içinde sunar.

Çalkantılı Deniz bu¨yu¨k ve kuvvetli bir uygarlığın yani Akdeniz İslam’ının ağır ağır Akdeniz’in kuzeyindeki toprakları işgal etmiş kavgacı devletlerin nu¨fuzu ve hâkimiyeti altına girme öyku¨su¨nu¨ anlatır. Bu öyku¨yle, Avrupa emperyalizmi hakkında meydan okuyan bir göru¨şu¨ de beraberinde sunmaktadır: On dokuzuncu yu¨zyılın başlarından yirminci yu¨zyılın başlarına dek emperyalizmin ve emperyalist gu¨çler arası rekabetin tarihsel ve politik açıdan en önemli alanına tanıklık etmiş yer Sahra-altı Afrika, Asya veya Pasifik değil Akdeniz ve hinterlantıydı. Dolayısıyla sonraki genişleme ve paylaşma adımlarının ipuçları ve ilk adımları Akdeniz’de atıldı. Bu topraklarda yaşanan ve kitabın ayrıntılarıyla ele aldığı olaylar ve gelişmeler emperyalizmin işleyiş şekline ve uğradığı dönu¨şu¨mlere de ışık tutar.