Cevdet Paşa’nın Layihaları Devlet Din Islahat Hukuk Maarif

Cevdet Paşa iyi yetişmiş bir medreseli. Ardından vezirlik rütbesiyle üst bürokrasiye intisap ediyor. Ayrıca İstanbul’da tasavvufî ve edebî neşveleri tanımış-tatmış, medrese dersleri yanında matematik ve Fransızca okumuş ihatalı biri; eski tabirle “sahib-i seyf ü kalem” bir Tanzimat paşası ve âlimi, icracı bir düşünce adamı...

Düşünce tarihi açısından onun en mühim vasfı, ilmiye sınıfının en üst kademelerine, kazaskerlik pâyesine ulaşmışken tamamen Babıâli bürokrasisine geçmesi ve medrese menşeli biri olarak Tanzimat politikalarını ve ıslahat-modernleşme fikriyatını benimseyerek ıslahat, idare, hukuk-adliye, maarif-modern eğitim, vakıflar, tarih, mektep ders kitapları… sahalarına hem fikren ve kalemen hem de fiilen ciddi katkılarda bulunmasıdır.

Arşivlerden derlenerek bu kitapta bir araya getirilen Paşa’nın, kimi risâle hacmindeki 96 metni hem onun fikirlerini ve arayışlarını vermesi hem de Osmanlı modernleşmesinin istikametlerini ve siyasetlerini göstermesi açısından yeni ve önemli bilgiler, yorumlar ve işaretler taşıyor.