El Medinetül Fazıla

Erdemli Şehir, tam adıyla Erdemli Şehir Halkının Görüşlerinin İlkeleri, İslam felsefesinin kurucu filozofu olan Farabi’nin Tanrı, evren ve insana ilişkin gözden geçirilmiş son düşüncelerini içeren bir eserdir. Bu eserin İslam’da felsefî düşüncenin çerçevesini, problem alanlarını ve ana temayüllerini belirleyen kurucu bir metin olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla Erdemli Şehir Farabi’nin tesis ettiği şekli ile klasik İslam felsefesinin neredeyse bütün ilgi alanlarını ifade eden son derece önemli bir kitaptır. Farabi bu eserinde metafizik, tabiat bilimleri ve siyaset felsefesi bağlamında, erdemli bir toplumu ayakta tutan dîni/siyasi resimlerin dayandığı gerçek felsefi tasavvurları vermekte, eserinin son kısımlarında ise sahte felsefelerden beslenen bozuk/batıl inançlara temas etmektedir.

Eserde metafizikle ilgili olarak Tanrı, O’nun doğası, nitelikleri ve varlığın tabii bir zorunlulukla O’ndan taşması; tanrısal varlıklardan başlayıp maddeye kadar inen mertebeli varoluş prosesleri; kozmik akıllar, Faal Akıl ve bunların oluştaki işlevleri gibi konular ele alınır. Tabiat bilimleri bağlamında ise gök cisimleri, onların ilkeleri, hareketleri ve genel olarak oluştaki etkileri; cisimsel varlıkların maden, bitki, hayvan ve insan şeklinde tezahür eden oluş ve bozuluş süreçleri ve bunlarda cari olan tabii adalet gibi konulara yer verilir. Siyaset veya insan felsefesi ile ilgili olarak da akıl ve ihtiyar varlığı olarak insanın ortaya çıkışı, psikolojik kapasitesi, sosyo-politik doğası; medeni-siyasi teşekküller; yöneticiler, onların vasıfları; vahiy, din ve felsefe ilişkisi; erdemli ve erdemsiz yönetim biçimleri ve genel olarak mutluluk ve mutlulukla ilgili konular işlenir.