Fezleke II

XVII. asrin kiymetli sahsiyetlerinden biridir Kâtib Çelebi. Bilhassa Kesfü'z-zunûn, Süllemü'l-vusûl, Cihânnümâ gibi elden hiç düsmeyecek nitelikte sâheserleri ile günümüzde uluslararasi çapta söhrete sahiptir.
Elinizdeki eser, Kâtib Çelebi'nin hayatinin son yillarinda telif etmis oldugu Türkçe Osmanli tarihidir. Savaslar, barislar, isyanlar, tayin ve aziller merkezli olmak üzere 1591-1655 yillari arasindaki Osmanli tarihini tafsilatli bir sekilde ihtiva etmektedir.
Prof. Dr. Bekir Kütükoglu'nun belirttigi üzere, tamamen orijinal bir kaynaktan çok “ciddi bir derleme”dir Fezleke. Yazarin yararlandigi kaynaklarin isimlerini açikça bildirmesi, kaynaklari arasinda mukayeseye giriserek hangi rivayetin daha muteber tutulmasi gerektigi konusunda okuyucusunu bilgilendirmesi, bazi kritik mevzularda ise tenkitte bulunmasi Fezleke'yi ayricalikli kilan özellikler arasinda zikredilmelidir. Bir tarihçi olarak Kâtib Çelebi'nin metodunun üstünlügü, eserde yer alan, tipki modern bir çalismadaki dipnotlara benzetebilecegimiz kenar notlarinda açikça görülmektedir.
Fezleke'nin 1869-1870 yillarinda yapilmis baskisinin çok sayida hata ve eksiklerle dolu oldugu tarih arastiricilari tarafindan öteden beri bilinen bir gerçekti. Sihhatli bir Fezleke metni kullanmak isteyen arastiricilar, dogal olarak eserin Âtif Efendi Kütüphanesi, nr. 1914'teki müellif hatti müsvedde nüshasina yönelmekteydiler. Ancak ekseriyetle gözden kaçmis olan bir baska gerçeklik, söz konusu bu müsvedde nüshaya da tamamen güvenle yaklasilamayacagidir. Nüshanin bazi yerlerinin, son üçte birlik kisminin ise tamaminin, Kâtib Çelebi'ye ait olmayan bir el yazisi ile kaleme alinmis olmasi, Fezleke'nin diger nüshalarina kiyasla bu kisimlarin çok sayida eksik, fark ve hata içeriyor bulunmasi düsündürücüdür. Âtif Efendi Kütüphanesi, nr. 1914'teki müellif hatti müsvedde nüshanin, simdiye kadar zannolunanin aksine, bütünüyle orijinal bir Fezleke metni ihtiva etmedigi anlasilmaktadir.
Bu nesirde, mevcut Fezleke nüshalari arasinda, müellife ait bir mukaddime içeriyor olmasi ile digerlerinden ayrilan Nuruosmaniye Kütüphanesi, nr. 3153'teki bir nüsha daha esas alinmis, her iki nüsha birbiriyle mukayese edilerek mümkün mertebe orijinal bir Fezleke metni tesis edilmeye çalisilmistir. Ilim dünyasina hayirli ve faydali olmasi temennisiyle...