İktisadi Anlamak

Küresel mali krizin ertesinde iktisat bilimi elestirilerin gözde hedefi hâline gelmis bulunuyor. Iktisatçilar adamakilli yeriliyor ve sahip olduklari nüfuz kamuoyu tarafindan alaya aliniyor. Yine de, iktisatçilarin sundugu hizmetler her zamankinden daha fazla talep ediliyor. Bu çeliskiyi çözmek için iktisadin kuvvetli ve zayif yönlerini anlamamiz gerekiyor. Dani Rodrik iktisatçilarin “model” olarak adlandirdigi çok sayida teorik çerçevenin iktisatta bir arada yer almasinin iktisadin kuvvetli yönünü olusturdugunu ileri sürüyor. Iktisatçilar gerçek dünyaya iliskin çesitli ve olasilikla çeliskili modelleri akillarinda tutacak sekilde egitim alirlar. Islerini düzgün yaptiklarinda iktisatçilarin dünyayi anlamalarini, onu daha iyi bir yer hâline getirmek için faydali önerilerde bulunmalarini ve bilgi birikimlerini zamanla arttirmalarini saglayan sey budur. Kisaca söylemek gerekirse, iktisadi – fizikten ya da diger doga bilimlerinden farkli olmakla birlikte – “bilim” yapan budur.Fakat senkretizm (kaynastiricilik) rahat bir ruh hâli degildir; iktisatçilar yersiz bir güven ve kibir duygusu karsiliginda bundan vazgeçerler – özellikle de devlet politikasiyla ilgili sorunlarla karsilastiklarinda. Iktisatçilar geçici heveslere ve modalara kapilmaya yatkindirlar ve çogu defasinda, kendi disiplinleri tüm zamanlarda ve mekânlarda geçerli olacak bir model bulmaktan baska bir seyle ilgilenmiyormus gibi hareket ederler. Iktisadin modellerden meydana gelen bir derleme oldugunu dikkate almazlar. Farkli türde modeller arasinda yollarini bulmak ve hangi modelin hangi kosullarda geçerli oldugunu anlamak zorunda kaldiklarinda, aldiklari egitim onlari yari yolda birakir. Ideolojiler ve siyasal tercihler sik sik modeller arasindan yapilacak seçimlerdeki analizlerin yerini alir. Dolayisiyla bu kitap hem iktisadi savunuyor hem de onu elestiriyor. Iktisatçilarin toplumsal fenomenler hakkindaki düsünce biçimleri büyük faydalar sagliyor. Fakat beceriksiz iktisatçilar tarafindan kullanildiginda, iktisadin esnek ve baglamsal yapisi onun yumusak karnini olusturuyor.