İktisadi Psikoloji 2

Çalışmanın ana konusunu meydana getiren iktisadi psikoloji disiplinlerarası bir kavramdır. Kavramın birinci kısmını oluşturan “iktisat” kıt kaynakların insan ihtiyaçlarını en iyi karşılayacak şekilde kullanılması ve çeşitli faaliyetlerin ve bunların sonuçlarının parasal açıdan ele alınması ile ilgilenmektedir. Dolayısıyla iktisat kıtlık şartlarındaki seçimleri inceleyen bir bilimdir. İkinci kısmını oluşturtan “psikoloji” ise insanın iç dünyası ile etkileşim sağlayan bireysel süreçlerle ilgilenmektedir. Bunlar güdüleme, algılama, öğrenme, tutum ve karar vermedir. Başlangıç noktası olarak düşünen, hisseden ve öğrenen bireyi alan psikoloji davranışın bilimsel ilkelerini ortaya çıkarmaya çalışır. Psikoloji böylece satın alma ve tüketim gibi iktisadi olayların içsel süreçleri ile ilgilenerek duyguların, düşüncelerin ve tutumların ve bunları geliştirme yoları üzerine yoğunlaşarak kişisel tecrübelerin ve kişiliğin önemine vurgu yapmaktadır.

Her iki disiplin teori oluşturma yolları açısından da ayrılmaktadır. İktisat teorisi, model geliştirmede matematiksel muhakemeye dayanan biçimiyle daha çok tümdengelimcidir. Bu şekliye iktisat teorisi oldukça soyut bir yapı arz etmektedir. Bilim olarak tümevarımsal olan ve ampirik faaliyetlere ağırlık veren psikolojide ise teorik yapı verilere olan yakın bağlılık ile karakterize edilmektedir.

Bu iki parçanın birleşimi bize insan tecrübe ve davranışları ile kıt kaynakların para, zaman ve emek açısından nasıl ihtiyaçları karşılamada kullanılacağını gösteren iktisadi psikolojiyi vermektedir. İktisadi psikoloji bu nedenle psikolojik mekanizmalar ile iktisadi davranışların temelini oluşturan süreçler konusunda çalışan bir disiplin olarak görülebilir. İktisadi psikoloji tercihler, seçimler, kararlar ve bunları etkileyen faktörler yanında ihtiyaçların tatmini ile ilgili olarak kararların ve seçimlerin sonuçlarını da ele almaktadır. Bunun dışında insan davranışı ve tatmini konusunda dışsal ekonomik olayların etkisi de iktisadi psikoloji kapsamına girmektedir. Bu çalışmalar hane halkı ve bireysel tüketici gibi mikro düzeyden enflasyon, işsizlik, vergi gibi tüm ulusu kapsayan makro düzeye kadar değişik açılardan olabilmektedir.