Irak Kralı I. Faysal

Irak’in ilk krali I. Faysal (1883?-1933), Ingilizlerle anlasip bundan tam yüz yil önce, 1916 yilinda Osmanlilara karsi ayaklanan Mekke Serifi Hüseyin’in oglu ve Arap asiret kuvvetlerinin komutaniydi. Ingilizlerin para ve silah destegiyle I. Dünya Savasi’nda Arabistan ve Suriye’de cephe gerisi faaliyetlerde bulunarak Itilaf kuvvetlerinin Osmanli Ordusu’nu bozguna ugratmasina katki sundu.Savastan sonra Osmanli Devleti’nin Arap topraklarini Fransa ile paylasan Ingiltere, payina düsen Irak’ta kurdugu isgal idaresine isyan eden halki yatistirmak için bir manda sistemi kurup basina Arap asilli bir kral getirmeyi düsündü. “Manda ve himaye kabul edilemez. Ya istiklal ya ölüm” diyerek Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasiyla sonuçlanacak bagimsizlik mücadelesini baslatan iradenin tersine Faysal, Ingiliz mandasi altinda kral olmaya istekliydi ve Arabistanli Lawrence’in destegiyle rakip kral adaylarina tercih edilerek 1921 yilinda tahta oturtuldu. Saltanati boyunca, isgalciler tarafindan baslarina getirilen bu yabanci Sünni krali kabul etmeyen Sii çogunlukla dayatmaci Ingilizler arasinda kralligini ayakta tutmaya çalisti. Yine de, en azindan kagit üzerinde bagimsiz bir devlet olarak, ülkesinin 1932 yilinda Milletler Cemiyeti’ne kabul edilmesini saglamistir.Yüz yillik perspektiften bakildiginda Faysal’in, bagimsizlik ve özgürlük talebinin dünyanin her yanini sardigi bir dönemde, bölgeye iliskin emperyal vizyonun kurumsallasmasina katkida bulunarak Irak ve Suriye’nin bugünkü halini hazirlayan yerli isimler arasinda yer aldigi söylenebilir. Ayrica Filistin’i milli yurt yapma sürecinde Yahudiler, onun imzaladigi bir belgeyi kendilerine dayanak yapmislardir.Krallik rejiminin yikildigi 1958’de Irak’i terk eden Sii bir aileye mensup olan yazar Ali A. Allawi, Londra’da egitim gördü, Oxford Üniversitesi’nde ders verdi. 2003 yilinda ABD önderligindeki koalisyon güçleri tarafindan isgal edilen Irak’ta kurulan geçici hükümette üç yil bakanlik yaptiktan sonra tekrar üniversiteye döndü. Elinizdeki kapsamli analizinde, ülkeyi modernlestirme gayreti, sömürgecilik gerçekleriyle kavmiyetçilik ve mezhepçilik duvarlarina çarparak parçalanan vesayet altindaki bir kralin hazin hikâyesini, son derece etkileyici bir sekilde anlatiyor. Sadece dünkü sorunlari degil, Ortadogu’nun bugünkü durumunu anlamak için de okunmasi gereken bir kitap.