Kalp Aynası İbnü’l-Arabi’nin Fütuhatü’l-Mekkiyye’sinde Manevi Aklın Keşfi

Ibn Arabî'nin retorigindeki incelikleri kesfetmis modern bir yorumcu olarak James Morris, manevî aklin bütünüyle tedrîcî olan entelektüel ve rûhânî inkisafini mümkün oldugu kadar Ibnü’l-Arabî’nin kendi kelime, kavram ve genel kontekstiyle oldugu gibi okura nakletmeyi tercih etmistir. Bu itibarla, Fütûhât’tan uzun iktibaslar üzerine insâ edilmis olan eser, Ibnü’l-Arabî’nin, insanin bizzat kendi gerçekligi ve kâinattaki yansimasi hakkinda farkli bir suur olusturan emsalsiz üslûbunu modern okurlara takdim eder ve onlari bizzat Ibnü’l-Arabî’nin kendi dünyasina götürmeyi hedefler. Ancak bizzat müellifin de ifade ettigi üzere, seçmeci ve belirli noktalara odaklanmayi gerektiren bu tarz yaklasimlarin, ekberî külliyâta deruhte edilmis olan “fütûhâti” bizzat kendi orijinal formlarinda bilfiil kesfetme ve bütüncül olarak okumanin hayli kompleks sürecini zorunlu olarak basitlestirecegi de dikkatlerden kaçmaz.
Eser bastan sona, tasavvur edilebilir her bir sûretin ve bütünüyle sonsuz ilâhî “âyetlerin” ya da yaratilisi meydana getiren ve yine aslâ tekrar etmeyen sonsuz tecellîlerin beserî tecrübe boyutundaki mahalli olarak kalp, yani rûhânîlesmis, gerçekligini bütünüyle tahakkuk ettirmis insan-i kâmilin kalbi etrafinda dönüp dolasir. Burada söz konusu olan kalp, sadece biyolojik olarak hayatî bir öneme sahip olan beserî bir organ olmayip Allah ile insan arasinda bir bulusma zeminini ifade eden ve dînî/derûnî oldugu kadar tecrübî ve epistemolojik olarak da dinamik isleyisi olan rûhânî bir yetidir. Dolayisiyla kalpten bahsedilirken ayni zamanda onun tefekkür, rûhânî tekâmül, gerçek benligin kesfedilmesi ve Allah’in yakînen taninmasi noktasindaki önemine vurgu yapilmaktadir.
Rûhânî hayata iliskin olarak Seyhü’l-Ekber tarafindan takdim edilen devâsa mîrasin ve ekberî külliyâta deruhte edilen varolussal hakikatlerin evrenselligini ve çagdas dünyaya tatbik edilebilirligini açikça gösteren bu kapsamli çalisma, kutsal boyutunu yitirerek neredeyse bütünüyle sekülerlesen modern insani, baslangiçtan beri var olan saf, bâkir tabiatiyla, bir diger ifadeyle ezelde ilâhî olanla ahitlesen fitratiyla yüzlesmeye ve “kalp” vasitasiyla kutsalla bulusup bütünlesmeye davet etmektedir. Böylelikle de eser, modern insani, “ilâhî gerçekligin” günlük hayatindaki mevcûdiyetinin ve yansimalarinin farkina varmaya zorlamaktadir.