Kant ve Scheler'de İnsan Problemi

Her çag kendine özgü felsefi bir kaderi paylasir. Mengüsoglu’na göre zamanimizin problemleri artik yeniden tanimlanmalidir. Bugünkü felsefe birbiriyle ilgisi olmayan kadim bir tin (geist) felsefesiyle yola çikamaz. Ilk bakista, özneye hiçbir “autonomie” (özerklik) tanimayan felsefeler sonunda insani siliklestirmistir. Akil ve tabiat ikiliginde hapsolmak yerine insan varolussal ve somut bir bütün olarak görülmelidir. O içinde bulundugu “varlik sartlari” altinda degerlendirilmeli ve bu sayede özgürlügün imkânlari genisletilmelidir. Ancak felsefi antropoloji bu imkâni bize bahsedebilir. Bu noktadan hareketle Mengüsoglu, yeni-ontoloji ve fenomenolojiden hareketle Kant ve Scheler’in düsüncelerini bastan sona tahlil eder. Felsefi antropolojinin ilk esaslarini ortaya koyan Max Scheler’dir. Scheler, insani kosmosta bagimsiz bir problem alani olarak ele alir. Scheler özgün düsünceleriyle yüzyilimizi derinden etkilemistir. Kant ünlü çözümlemeleriyle bu sahaya çok önceden dolayli olarak girecektir. Mengüsoglu’nun Türk düsüncesinde iz birakan felsefi arayisi bize farkli bir kapi açar, Kant ve Scheler araciligiyla insan kavramini derinlestirir. “Özgür hareketler insanda belli bir basamaktan sonra baslar. Bu nedenle, her insan özgür degildir. Insan çevresinin ve çikarinin etkisi altinda hareket ettikçe özgür olamaz. Aslinda özgürlük insanda ancak çekirdek halinde vardir; onun gelistirilmesi gerekir. Iste insanlarda özgür yapip etmelerin alaninin daralip genisleyebilmesi bu gelistirme imkânina baglidir; fakat gene de özgürlük hiçbir zaman sifir olamaz; çünkü özgür olmak insan olmak demektir. Fakat özgürlük bir imkândir; insan da bir imkânlar alanidir. Bu imkânlarin gerçeklestirilip gerçeklestirilmemesi, onun kendisine birakilmistir. Insanin ontik yapisi bunu basarabilecek bir durumdadir. Bu yapiyi tahlil etmek, onun bütünlügünde bu yapi ögelerinin önemini göstermek zordur ama belli bir dereceye kadar mümkündür.”