Kısır Döngü Nasıl Kırılabilir?

Osmanli Imparatorlugu'nun çözülmesinden sonra Cumhuriyet Türkiye'sinin yüklenmis oldugu sorun stokunun günümüze dek geçirdigi degisim, ancak tarih, antropoloji, sosyoloji, ekonomi gibi dallarin birlikte inceleyebilecegi bir bilesik alandir. Muasir medeniyet seviyesine ulasma yolundaki sorunlarimiz ve bu baglamdaki yanlislarimiz çok sayida arastirmacinin ilgisini çekmis ve kalkinma yolundaki performansimiz sorgulanmistir. Bu bilesik alanin sorunlarina bütünlesik (entegre) biçimde degil de ayri sorunlar halinde bakildiginda farkli bir resim görülmektedir. Çünkü sorunlar denizindeki her “yanlis”tan bir digerine güçlü ya da zayif bir nedensellik bagi bulunabilir.Böylece sorunlar yumaginin çok sayidaki uçlarindan herhangi birini tutan biri kolaylikla yakaladigi bir yanlisi "melanetin kaynagi" olarak alip tüm egriliklerin oradan üredigini iddia edebilir ve bu iddiasi kolay yanlislanamaz da. Halbuki yumak, iplikçiklerden çok farkli bir seydir. Örnegin akli bilimler yerine nakli bilimlere agirlik verilmesi, kaynaklarin çogunda "dogurgan bir yanlis" olarak gösterilmektedir. Gerçekten de bilimi rehber olarak almamak temel bir yanlis sayilmalidir. Bu iki yaklasim arasindaki önemli fark suradan kaynaklaniyor: Bu çalismalar içindeki nedenlerin her biri, düz (horizontal) bir mantik uyarinca degil, döngüsel (circular) bir mantik uyarinca bir "sistem" olusturuyor ve bu "sistem"e geri kalmislik deniliyor.