Komünizmden Sonra İslam Orta Asya'da Din ve Politika

Bu kitap, tarihin önemli oldugunu iddia eder. Orta Asyalilarin, Islam'la iliskileri, Islam'in onlar için ne anlama geldigi; sadece, yetmis yillik Sovyet iktidari göz önünde bulundurularak dahi anlasilabilir. Bu yillar, Islam'in, Orta Asya'daki uzun tarihine kiyasla çok kisa bir süre teskil etse de toplumda ve kültürde, Sovyet Dönemi çok büyük dönüsümlere sebep olmustur. Dahasi bu dönüsüm, Orta Asya'yi, geri kalan Müslüman dünyadan ayiran bir kaliba sokmustur. Sovyet Döneminde her çesit Islami ifade sürekli saldiriya ugramistir. Islami bilgiyi aktarma yollari yok edilmese de zarar görmüstür. Islam'in fiziksel isaretleri olan camiler ve ilahiyat okullari ortadan kaldirilmistir. Sovyet Dönemi ayrica, Orta Asyalilar arasinda güçlü, laik, etnik-milliyetçi kimliklerin olusmasina ve bu tür kimliklere sikica bagli yeni politik ve kültürel elitlerin yaratilmasina tanik olmustur. Bagimsizlik, bu kimliklerin ya da onlari sekillendiren elitlerin yok olmasi anlamina gelmekteydi. 1990'larin büyük çogunlugunda, naif bir iyimserlik, Batililari, Orta Asya ülkelerinin diger eski sosyalist devletler gibi Sovyet otoritesinden daha normal bir seye, belki de insanlarin kendileri gibi düsünecegi serbest piyasa demokrasisine dönüsümün içinde olduguna inandirmisti. Artik bu ülkelerin gidisatlarinin basit terimlerle anlatilamayacagi yeterince açiktir. Halklarin ve yöneticilerinin geçmislerini omuzlarindan attiklari düz bir geçisin yerine, Sovyet otoriter rejimini, ortaya çiktiklari neo-liberal görüslerle birlestiren "sosyalizm sonrasi" toplum ve politika biçimleriyle karsi karsiyayiz. Eski dünya anlayislari yok olmakla birlikte, ilginç biçimlerde sekillendirilmektedir. Orta Asya'da hâlâ Sovyetlerin kültür ve kimlik anlayisi hâkimdir. Bu yüzden, bölgenin günümüz politikasini ve Islam'in bu konudaki rolünü, Sovyet Dönemini dikkate almadigimiz sürece anlayamayiz.