Korkunç İvan

Çar olarak taç giyen ilk Rus hükümdari olan IV. Ivan, Osmanli padisahlariKanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat’a denk düsen uzun iktidari (1547-1584) süresince bir yandan ülkesini genisleterek iktidari kurumlastirirken öte yandan bir korku imparatorlugu yaratmistir. Iktidarina rakip çikacagindan korktugu kuzenini ve ona destek oldugundan süphelendigi ileri gelenleri öldürtmüs, kazayla oglunun da ölümüne neden olmustur. Novgorod sehrinin imhasini emretmis, binlerce kisi katledilmis, onbinlerce kisi sürülmüstür. “Hem korku hem de hayranlik uyandiran, müthis” anlamindaki grozny lakabini da bu nedenle kazanmis ve tarihe Korkunç Ivan olarak geçmistir. Ancak IV. Ivan, ülkesinde kalici kurum ve geleneklerin de kurucusudur. Ülkesini Bati ile ticarete açmak için Ingilizlere ticari ayricaliklar tanimistir. Kanunlarin ve kilise kanonunun standart hale gelmesini saglamistir. Kazan’i, Astrahan’i fethetmis, Bati Sibirya’ya ilk Rus yayilmasini desteklemis ve sürdürmüstür.Fakat dogu ve güneydeki bu fetihlerle batidaki komsulari Livonya ve Lehistan’a karsi sürekli savas halini finanse etmek, zulmünü uygulama araci olan yeni tip devlet örgütlenmesi opriçnina’yi desteklemek ve ülkesinin kalbini koruyan savunma hatlarini güçlendirmek amacini güden ekonomi politikasi, tamamen olumsuz sonuçlara yol açmistir. “Genç Ivan 1550’lerde, akilli ve basiret sahibi bir lidere has özellikler gösteriyordu. Bu yillar birtakim yapici önlemlerin yürürlüge konuldugu bir dönemdir. Sonra, muhtemelen ciddi paranoya nöbetleri serisinin ilki olan ve Çar’in dengesini tamamen bozan 1560’taki iç trajedi yasandi. Yönetici seçkinlerin basinda patlayan gaddarlik ve sadizm, sonunda git gide genisleyen daireler seklinde, dizgininden bosanmis iskence ve katliamlarla doruga çikan bir sefahat çilginligi halinde ülkeye yayildi.” Rusya tarihinin önde gelen otoritesi Isabel de Madariaga’nin, Korkunç Ivan’i kendi çaginin içinde ve ortaya koydugu kisiligin yakin tarihe kadar uzanan çagrisimlari çerçevesinde ele aldigi bu muhtesem biyografi, Rusya’nin derin tarihine isik tutuyor.