Küresel Kriz Çerçevesinde Türkiye'nin Cari Açık Sorunsalı

Türkiye ekonomisi 20. Yüzyilin son çeyreginde hizli bir disa açilma süreci yasamis ve uluslararasi piyasalarla bütünlesmistir. Bu bütünlesme hem mal ve hizmet hem de finans piyasasinda gerçeklesmis ve sancili olmustur. Türkiye ekonomisi 1994 ve 2001 gibi iki önemli kriz yaninda pek çok daha küçük ölçekli kriz yasamistir. Yasanan tüm krizlerin tetikleyicisinin dis ticaret dengesizligi oldugunu söylemek abarti olmaz. Türkiye bugün de dünya da yasanan krizden etkilenme sürecine girmistir. Türkiye’de cari açik özellikle 2004 yilindan itibaren rekordan rekora kosmaktadir. 2004-2007 yillari arasindaki ortalama cari açik 1984-2003 yillari arasindaki ortalama cari açigin 16 katindan fazladir. Böylesine büyük bir hizla büyüyen cari açik dogal olarak ciddi kaygilar yaratmis, bu açigin kriz döneminde sürdürülebilirligi kalmamistir. Türkiye’deki cari açigin asil belirleyicisinin dis ticaret dengesindeki bozulma oldugu bilinmektedir. Özellikle 2001 yilindan itibaren hem ihracatta hem de ithalatta çok belirgin bir artis trendi gözlenmekle birlikte ithalattaki artis ihracattaki artisi büyük bir oranda astigi için hem dis ticaret dengesinde hem de cari açikta ciddi bir kötülesme gözlenmistir. Cari açigin finansmaninda bugüne kadar dis borçlanma, portföy ve daha çok özellestirme gelirleriyle desteklenen dogrudan yatirimlar kullanilmistir. Türkiye küresel likidite bollugu nedeniyle uzun süren sansli bir dönemden geçmis ve dis borç ve sermaye akisina dayali yüksek bir büyüme orani yakalamistir. Bu büyüme oranlari iyimserligi artirmis ve risk faktörünün küçümsenmesine neden olmustur. Küresel para hareketleriyle beslenen iyimserligin, bir ülkenin gelisimini bir süre için sürdürmesine yardimci olmasi dogal iken, bu iyimserligin azalmasi tam tersine bir gelismeyi dogurmaktadir. Bugün Türkiye’nin toplam dis borcundaki kaygi verici artis küresel likiditedeki daralma nedeniyle hizla çevrilemez hale gelmektedir. Dis kaynaklar ve cari açikla beslenen ekonomik büyümenin, kriz döneminde daralan cari açik ile küçülecegi görülmektedir. Kitabimizin amaci Türkiye’nin içine girdigi bu riskli dönemde Türkiye ekonomisinin cari açik sorunsalini tartisarak bu dönemin en az kayip ile geçirilmesi için neler yapilmasi ve uzun dönemde ekonominin daha saglam bir yapiya kavusturulmasi için dis ticaretin nasil sekillenmesi gerektigini ortaya koyacak yaklasimlari degerlendirmektir.