Manas Destanı'ndaki Tipler Üzerine Bir İnceleme

Köklü bir destancilik geleneginin ürünü olan ve seksenden fazla varyantiyla dünyanin üç büyük destani arasinda anilan Manas Destani, hacmine paralel olarak zengin bir tip kategorisini de bünyesinde barindirmaktadir. Bu çalismada Manas Destani’ndaki tipler çesitli açilardan incelenmis, destanda yer alan bu tipler olay örgüsü içerisinde üstlendikleri islevler göz önünde bulundurularak siniflandirilmistir. Bu siniflandirma yapilirken öncelikle merkeze Manas alinarak onun epik biyografisi etrafindaki birincil tipler (aile, danismanlar, kirk yigit, bas düsmanlar) ile ikincil tipler islevlerine ve temsil ettikleri degerlere göre incelenmistir. Ideal, inanç, gelenek, ritüel ve degerler gibi olgular, icracilar tarafindan folklorun kendine özgü yasalari dâhilinde, merkezî kahraman araciligiyla aktarilir. Merkezî kahraman ve diger kahramanlar; destanlarin olay örgüsü içerisinde, toplumsal degerleri ve karsi degerleri temsil etme gibi birçok boyutu olan islevlerle donatilmistir. Özellikle sözlü kültür döneminde kültürel bellegin aktariminda etkin bir isleve sahip destan türünün önemli örneklerinden biri olan Manas Destani bu baglamda çözümlenerek bir incelemeye tâbi tutulmustur.