Mantık Dersleri - Îsâgûcî

Du¨şu¨nme yetisi insanoğluna bahşedilmiş en mu¨him nimettir. Diğer bu¨tu¨n nimetler de ancak onun sayesinde fark ve idrak edilir. Fakat bu nimeti gu¨zel kılan dağınık, du¨zensiz, hatalı, nakıs du¨şu¨ncelerin “doğru du¨şu¨nmek” kıvamına ulaşmasıdır. Çu¨nku¨ insan doğru du¨şu¨nmekle, kendini, varlığını, varlığı ve hâlikini idrak eder. Bu yol ancak doğru du¨şu¨nme sayesinde yu¨ru¨nebilir. Du¨şu¨ncelerimizi muhakemelerin hatalarından arındırmadan, tefekku¨r mesaisinde du¨şu¨ncelere ilişen illetleri tespit etmeden, istidlallerimizde fasit olanla sahih olanı teşhis etmeden “doğru du¨şu¨nmek” ne yazık ki mu¨mku¨n olmayacaktır. Mantık işbu du¨şu¨nce terbiyesinin en kadim yolu, en gu¨çlu¨ disiplinidir. Bu âletten istifade etmeden du¨şu¨nmek ve imal-i fikretmek mu¨mku¨nse de du¨şu¨ncelerimize karışan hataları dakik olarak tespit etmek maalesef mu¨mku¨n olmaz. Tam da bu nedenledir ki İmam Gazâlî el-Mustasfa’da “mantık bilmeyenin ilmine itimad olunmaz”, Mi’yaru¨’l-İlm’in başında ise “bu mizanda tartılmayan ve bu miyar ile ölçu¨lmeyen her istidlal bozuktur” der. Çu¨nku¨ du¨şu¨nce su¨recine arız olan kusurları ancak bu ilmi bilen anlar