Mir'at-ı Cünun / Delilerin Aynası

Hezliyat (sakalar-latifeler) türünün en güzel örneklerinden olan Mir’ât-i Cünûn-Delilerin Aynasi toplumdaki normal disi tiplerin ve durumlarin hiciv-mizah usulü ile anlatildigi bir eser. Stendhal, romani "sokaga tutulan ayna" olarak tanimlamisti. Yenisehirli Avni de, eserinde sokaga ya da topluma ayna tutmakta; yalniz onun aynasi, Stendhal'dan farkli olarak sadece normal disi tipleri göstermektedir.
Toplum normlarinin sinirlarini asan kisilerin hareket, tutum ve davranislarini, gözlemlerine dayanarak anlatan Avni, kisilik tiplerinin tahlillerini yaparken hem kisileri ve tipleri konusturuyor, hem de yeri geldiginde kendisi de o kisi ve tip hakkindaki görüslerini dile getiriyor. Zaman zaman da bu tiplerin düstükleri komik durumlari hikâye ediyor.
Deliler ve delilik üzerine müstakil olarak yazilmis ilk örneklerden biri olan Delilerin Aynasi ele aldigi tipler bakimindan hiç de yabancisi olmadigimiz bir toplum ve kisiler tablosu sergiliyor.