Modern Türkiye'nin İnşası Doğu Anadolu’da Ulus, Devlet ve Şiddet (1913-1950)

“Bu süreçleri [nüfus politikalari] düzenleyen seçkinler, öngörülebilir varsayimlarla degil, toplumun, bireylerin sartlandirilmasi ve yönlendirilmesi yoluyla doldurulacak bos bir sayfa oldugu fikri etrafinda gelisen gelisigüzel bir toplum modeli üzerinden hareket etmislerdir. Ancak bir arastirmacinin ileri sürdügü gibi, “bos sayfanin karanlik bir yani vardir. Insan dogasinda uyandirdigi bosluk totaliter rejimler tarafindan hemen doldurulur ve boslugun soykirimla doldurulmasinin önüne geçilemez. Bosluk, egitimi, çocuk yetistirmeyi ve sanati yolundan çikaracak toplum mühendisligiyle doldurulur... Bu, yasam karsiti ve insanlik karsiti kuramsal bir soyutlamadir”. (…) Milliyetçi seçkinler ne kadar isteseler de, kültürel ve etnik anlamda tamamen tarafsiz bir homojenlik söz konusu olamaz.” Osmanli Imparatorlugu’nun dogu vilayetleri, Ermenilerin, Türklerin, Kürtlerin, Araplarin birlikte yasadigi bölgelerdi. Imparatorlugun dagilmasi ve ulus-devletin dogusu, bu durumu siddetli bir sekilde ve siddet içeren süreçlerle degistirdi. Modern Türkiye’nin Insasi, 1913-1950 arasinda Ittihatçi ve Kemalist rejimlerin Türkiye’nin dogusunda, bölgeyi etnik açidan homojenlestirme ve Türk ulus-devletine dahil etme amaciyla uyguladigi çesitli milliyetçi nüfus politikalarini ele aliyor. Fiziksel yikim, sürgün, zorla asimilasyon ve hafiza politikalari gibi, ulus-devlet içinde etnik ve kültürel homojenligi saglamak adina rejimin kullandigi toplum mühendisligi araçlarini inceliyor. Yazarin kisisel görüsmelerle de pekistirdigi, söz konusu bölgelerde daha evvel yapilmis sözlü tarih çalismalarini, yazili kaynaklari ve belgeleri de kapsamli bir sekilde ele alan bu arastirma, zengin bir tartisma perspektifi ortaya çikariyor. Ugur Ümit Üngör, farkli etnik kimliklerin yillarca beraber yasadigi bir sosyal hayatin merkezi olan dogu vilayetlerinin, milliyetçi seçkinlerce nasil nüfus politikalarinin odagi ve kitlesel siddetin sahnesine dönüstürüldügünü gösteriyor