Osmanlı Hukukunda İcareteyn

Icâreteyn kavrami, “çift kira” anlaminda olup biri pesin digeri vadeli bedel karsiliginda, belgelerdeki ifade ile “icâre-i muaccele ve müeccele” ile bir mülkün kiraya verilmesini ifade eder. Ancak Osmanli toplumunda vakif arsalarin mukâtaa ile kiraya verilmesi, mirî arazilerin tapu ile verilmesi, vergi dilimlerinin iltizâmla verilmesi, gedik hakkinin devri gibi farkli birçok akitte benzer sekilde çift kira bedeli söz konusudur. Osmanli hukukçularinin, icâreteyn kavramini özel olarak vakif mülkün, kayd-i hayat sartiyla tasarruf, evlada intikal ve baskasina ferâg etme gibi haklarla devrini ifade etmek üzere kullandiklari görülür. Ancak icâreteynin birden ortaya çikmadigi, uzun bir vadede tecrübe edilerek, aksayan yönleri zamanla törpülenerek, yeni gelismelere cevap verecek sekilde güncellenerek gelistigi söylenebilir. Dolayisiyla Osmanli belgelerinde yer alan “icâre-i muaccele ve müeccele” ifadeleri çok farkli bir akde isaret ediyor olabilecegi gibi icâreteynin belli bir tarihteki durumuna da isaret ediyor olabilir. Bu eserde icâreteyn akdinin, ortaya çikisindan 18. yüzyil sonlarina kadarki tarihi serencami özellikle fetva mecmualari ve ser’iyye sicillerinden hareketle ortaya konmaya çalisilmistir.