Osmanlının Son Yılları

II. Meşrutiyet dönemi hem Osmanlı hem de Cumhuriyet tarihi açısından önemli bir dönemdir. Geriye dönük olarak 1908-1922 arasındaki 14 yıllık bu döneme baktığımızda ülke ve millet tarihi için kısacık sayılan bir zaman dilimine şaşırtıcı şekilde ne kadar çok şey sığdığını görürüz. Meşrutiyet’in ilânı, parlamento seçimleri, Osmanlı solculuğu, kadın hareketleri, sosyal hayatın değişmesi, 31 Mart İsyanı, sert siyasî tartışmalar, gazeteci suikastleri, uzun ömürlü olmayan hükûmetler, Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dünya Savaşları, İstan- bul’un işgali, Anadolu’da başlayan Millî Mücadele bu kısa dönemin uzun bir özetidir. Bu kitapta yer alan ve büyük ölçüde dönem gazetelerinden hareketle yazdı- ğım yazılarda II. Meşrutiyet’le ilgili olarak genel tarih anlayışının ilgilenmediği konulara temas etmeyi denedim. Meşrutiyet’in ilânı öncesinde İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Osmanlı memurları üzerinde oluşturduğu tehdit ve baskılar, pozitivist bir cemiyetin kendisini halk nezdinde meşrulaştırmak için izlediği sıra dışı bir yol olarak “geyik muhabbeti” üzerinden menkıbelere yaslanması, İstanbul’a gelen İngiliz Büyükelçisi’ni karşılama töreni, Osmanlı solculuğunda öne çıkan İslâm vurgusu, Pierre Loti’nin Balkan Savaşı sırasında yaptığı Türkiye ziyareti, Batıcı aydınlarda görülen düello merakı, Mütareke döneminde Türkiye’ye yapılan Amerikan yardımı, kendisini “Nasyonal Sosyalist” olarak tanımlayan ilk işçi milletvekili Numan Usta’nın siyaset macerası, Osmanlı hanedanının başta Sultan Vahidettin olmak üzere Millî Mücadele’ye yaptıkları para yardımı, kitapta yer alan konulardan bazılarıdır.