Rüyalardan Gerçekliğe Psikanaliz ve Sanat

Rüyalardan Gerçeklige Psikanaliz ve Sanat’ta Özden Terbas psikanalizin hem klinik yönüne hem de sanatla olan etkilesimine odaklaniyor. Eserin “Klinik” kisminda Freud’un rüyalardan bilinçdisi fanteziye ve ruhsal gerçeklige evrilen kuramlastirma süreci ortaya konuyor; rüyalarin ve bilinçdisi fantezilerin islevleri üzerinde duruluyor; aktarim ve karsi aktarim kavramlari çagdas görüsler esliginde tartisiliyor. Bu kisimda yas ve melankoli üzerine ayrintili bir tartismaya yer verilmesinin yani sira, Kleinci kuramin temel tezleri de tanitiliyor. “Sanat” kisminda ise, sanat eserine yapi kazandirabilecek temel motifler vurgulaniyor, bir sanat eserinin psikanalitik açidan yorumlanabilmesine yönelik temel yaklasimlara deginilerek nesnel ve öznel okumanin birlestirilebilmesinin önemi üzerinde duruluyor; örnek olarak Franz Kafka’nin Dava’si ve Jerzy Kosinski’nin Boyali Kus adli romani inceleniyor. Bu kisimda ayrica David Cronenberg’in Ölü Ikizler, Michael Haneke’nin Piyanist, Ingmar Bergman’in Güz Sonati ve Kim Ki-duk’un Ilkbahar, Yaz, Sonbahar, Kis... ve Ilkbahar adli filmi psikanalitik açidan yorumlaniyor.“Psikanalizde yorumun diyalektik olarak birbirini tamamlayan ikili bir islevi oldugu düsünülebilir; ilki, hastanin bilinçdisinin kilik degistirmis unsurlarini, gizli kalmis yanlarini ortaya çikarmayi hedefleyen yontma islevi, ikincisi ise birbirinden bölünüp ayri tutulan taraflarin birlestirilme ve bütünlestirilme islevi. Ilk islev bir heykelin yontulmasina, ikinci islev ise bir resme renkler eklenmesine benzetilebilir. Duygularin degisik tonlarinin kesfedildigi ve islendigi göz önüne alindiginda psikanalizin bir sanat çalismasini andirdigi söylenebilir. Analizanin çagrisimlariyla, analistin yorumlariyla (aslinda esas olarak analizanin kendi yorumlariyla) ilerleyen analiz süreci söze dayanan, sözlerin iletildigi, yogruldugu ve dönüstürüldügü bir süreçtir. Bu anlamda analizan ve analist tarafindan yaratilan alan, seansin kendisi bir sanat eseridir; bir siirdir psikanaliz! Sair siirini olustururken, onu ilmek ilmek dokuyup yüreginde yogururken, siir de sairi yazar; onu dönüstürür, yaratir. Bu durum analist-analizan iliskisi için de geçerlidir. Analizanin (analiz edilenin) iç yolculugunda, analist (analiz eden) de sarsilir, islenir, dönüsür ve adeta bastan yaratilir.”- Özden Terbas