Saliklerin Maksatları

Bu eser ilk bölümünde Hâcegân Tarikatı’nın âdâb ve erkânıyla ilgili açıklamaları, son dönem Nakşibendî şeyhlerinden Kitapsız Mustafa Efendi ve onun halifelerinin kısa hâl tercümelerini; ikinci bölümünde ise Kitapsız Mustafa Efendi'nin Maksadu’s-Sâlikîn adlı kitabını içermektedir.
Kitapsız Mustafa Efendi takip ettiği yol ve yöntemle Nakşbendî tarikatının Hâcegân devri uygulamalarını hatırlatmaktadır. Tevhîd, uzlet, halvet, cehrî zikir ve gizlilikle ilgili vurguları Hind ve Arap coğrafyasında şekillenen Müceddidî ve Hâlidî uygulamalarından farklıdır. Maveraünnehir, Horasan ve Endülüs neşvelerini birleştiren Osmanlı irfânındaki terkibin mümessillerinden biri olarak Abdullah-ı İlahî, Emir Ahmed Buharî ve Mehmed Emin Tokadî çizgisinde bir anlayışa sahiptir. Bu anlayışa binaen telifâtını sadece müntesipleriyle paylaşmış, adı konulmayan meşrû’ bir melamet tavrına bürünmüştür.
Eserinin üç yerinde Hazret-i Şeyhü’l-Ekber’e yaptığı atıflar onun manevî zevk ve neş’esinin nişaneleridir. Uzlet, zikir, sohbet ağırlıklı bir tarzı tercih eden müellif, medrese ve tekke talim ve terbiyesinin birleştiği ehl-i sünnet üslûbuna bağlı kalmıştır.
Hasan Şahin Aktaş, Kitapsız Mustafa Efendi'nin Maksadu’s-Sâlikîn isimli eserini hem günümüz alfabesine aktardı hem de kitabın başında Hâcegân yolu, Kitapsız Mustafa Efendi ve halifelerinin hayatını kaleme aldı. Bu eser onun gayretiyle Büyüyenay kütüphanesindeki yerini alıyor.