Stalin'in Baş Celladı Halk Komiseri Nikolay Yezhov

Bu operasyon sirasinda fazladan bin kisi kursuna dizilecek olursa, bu mesele edilecek bir sey degildir.-N. I. Yezhov, Temmuz 1937Yezhov’dan daha ideal bir görevli (fonksiyonar) tanimiyorum. Kendisine bir görev verdikten sonra, onu kontrol etmenize gerek yoktur: Görevi basariyla tamamlayacaktir. Sadece bir, gerçekten de önemli, bir kusur var; nerde duracagini bilmez.-I. M. Moskvin, 1936-19371937-1938 yillarinda “Büyük Temizlik” olarak adlandirilan ve on bes ay süren tasfiye operasyonunda yaklasik 1,5 milyon insan tutuklandi ve bunun neredeyse yarisi idam edildi. Bu dev operasyonun bas icracisi Stalin’in o yillardaki devlet güvenlik sefi Nikolay Yezhov’du. Oldukça kisa bir süre öncesine kadar bu kisi hakkinda çok az sey biliniyordu ve bilinenler de büyük ölçüde uydurma seylerdi. 1937-1938 yillarinda çok kisa ömürlü olan “Yezhov kültü”, gerçekten de daha önce görülmüs bir sey degildi. Bu dönem içerisinde Stalin, Yezhov’a karsi oldukça “yakin” davranmisti ve Krusçev, Stalin’in ona Yezheviçka (“küçük bögürtlen”) adini taktigini söylüyor. Yezhov’a “etnik operasyon” adi verilen operasyonlarda sahsen ölüm cezasi verme izni verilmisti. 1918-1921 yillarindaki Kizil Temizlik’ten bu yana Sovyet tarihinin ne öncesinde ne de sonrasinda bu dönemde yasananlara benzer örnekler görülmemistir. Ancak Yezhov çok kisa zamanda gözden düstü. 1938 Eylül’ünde Stalin’in Pravda’da bölümler halinde yayinlanmaya baslayan ünlü Sovyetler Birligi Komünist Partisi Tarihi adli kitabinda Iç Savas’taki ve bir de 1930’lu yilarin ortalarinda Parti kimlik kartlarinin kontrolü kampanyasindaki rolü olmak üzere Yezhov’dan sadece iki kez söz edilir. Ikinci baskisinda ise hiç söz edilmez. 1930 yillarin sonlarindan itibaren Parti sansürü eserlerini yasakladi. O zamandan beri kendisinden genellikle olumsuz ifadelerle söz ediliyor. 1950’li yillardaki antistalinizasyon kampanyasi sirasinda sanki tüm bu olanlar Yezhov’un eseriymis gibi, 1936-1938 yillarindaki kanli temizlikle es anlamli olmak üzere hatta Yezhovsina terimi icad edildi. 1990’li yillarda eski Sovyet arsivlerinin kapilari biraz olsun aralandi. Yezhov’un yasami ve ugraslariyla ilgili yeni bilgiler ortaya çikmaya basladi. Bu kitap Sovyet arsivlerindeki bu yeni belgeler arastirilarak yazilmistir ve Yezhov hakkindaki tek kapsamli biyografidir.