Tarihe Emretmek Kemalist Türkiye, Faşist İtalya, Sosyalist Rusya

“Mussolini kitlelere gitti, onlara meftundu. Stalin kitlelerin kendisine getirilmesini sagladi, fakat onlarla arasina mesafe koydu. Atatürk kitleleri aramadi, onlara ihtiyaci yoktu.”
Kemalizmin fasist Italya’dan ve Bolsevik Rusya’dan ilham aldigi, genel olarak bu rejimler arasinda benzerlikler oldugu fikri hep ilgi çekmistir. Üç dönem tarihini de özgün dillerde birincil kaynaklardan inceleyen tarihçi Stefan Plaggenborg, yüzeydeki benzerliklerin derinine iniyor. Zengin bir bilgi donanimina dayanarak, benzerliklerin yaninda, önemli farklari da gösteriyor.
Türkiye’de Kemalizm, Italya’da fasizm ve Rusya’da Stalinist sosyalizm iktidara nasil geldiler, oraya nasil yerlestiler? Nasil bir devlet ve toplum tasarimina sahiptiler? Uyguladiklari baski rejimlerini otoriterlik-totaliterlik yelpazesinde nereye oturtabiliriz; üç baski rejiminin siddet dereceleri arasindaki farklar bize ne gösterir? Üç lider kültünü ve Stalin, Mussolini, Atatürk’ün baslarina kondurulan hâleleri mukayese ettigimizde neler görürüz? Üç rejim, dinle olan meselelerini nasil halletmis, hangi din politikalarini izlemistir? Son olarak, diktatörlükten çikis tecrübelerini nasil geçirmisler, nereye varmis, nasil bir miras birakmislardir?
Olaganüstü titiz, yerlesik kabullere mesafeli, duygusalliktan uzak ama ayni zamanda tutkulu bir merakla ve edebî zevkle yazilmis bir kitap. Karsilastirmali tarihçiligin imkânlarini ve ögreticiligini mükemmel bir sekilde gösteriyor. Odaklandigi konunun yani sira tümüyle 20. yüzyil tarihine isik tutuyor.