Thomas Hobbes

Çagdas Bati siyaset felsefesinin kurucusu Ingiliz düsünür Thomas Hobbes (1588-1679), Ispanyol Armadasi’nin tehdidinden korkan annesi tarafindan erken dogumla dünyaya getirilmesi hakkinda söyle yazacaktir: “Annem öyle bir korkuya kapildi ki ikiz dogurdu: beni ve benimle birlikte korkuyu.“ Yetiskinlik dönemi büyük çalkantilara ve korkutucu olaylara denk düsen Hobbes, hayati boyunca iktidar sahiplerinin hismina ugramaktan korkmasina karsin bu durum onun yaraticiligini ve düsündüklerini kaleme almasini engellememistir. Insanin da dogadaki diger nesneler gibi sadece madde ve hareketin kurallarina tabi oldugu, din konusunun ise ancak kisisel inanç meselesi olarak görülebilecegi görüsü nedeniyle ateist diye damgalanmaktan korkmus ancak bu ugurda büyük bir fikir mücadelesine girismekten geri durmamistir. Herkesin herkesle çatismasindan (“bellum omnium contra omnes“) kaçinmak için herkesin haklarindan feragat etmesini ve toplum sözlesmesi çerçevesinde halkin güçlü bir merkezi iktidar, hatta mutlak hükümdar tarafindan yönetilmesini öneren büyük eseri Leviathan’i, hayatindan endise ederek kaçtigi Fransa’da yazmistir. Demokratik öncüllerden yola çikip mutlakiyetçi sonuçlara vardigi için “muhafazakârligin hizmetinde bir radikal“ olarak nitelenmesine neden olan kitap, Fransiz Katolik Kilisesi kadar Ingiliz Anglikan Kilisesi’nin de büyük tepkisine neden olmus ve Hobbes, ateizm suçlamasiyla yakilmak istenmistir. Bu feci olay gerçeklesmese de korktugu baska bir sey basina gelmis, kitaplari kilisenin yasak yayinlar listesi Index’e dahil edilmis, kendisi de bazi yazilarini yakmak zorunda kalmistir. “Hayal gücü, benzer olmayan seylerde benzerlik görür. Sairin yetenegi bu. Yargi gücüyse benzer olan seylerde benzersizlik görür. Bilim adaminin yetenegi de bu“ sözüyle insanin kadim ikilemine kendine yarasir bir açilim getiren Hobbes, kendi açmaziniysa ömrünün son demine kadar içinde tasimistir: “Ve ölüm yanima yaklasarak dedi ki: ’Sakin korkma’“ Hobbes uzmani A.P. Martinich, bu büyük düsünürün çaginin siyasi ve toplumsal olaylari içinde nasil sekillendigini ve yüzyillari asarak günümüze nasil ulastigini incelerken bir yandan da zamanimizin kültürel, bilimsel, siyasal ve felsefi temellerinin atildigi bir dönemin nabzini tutuyor. (Tanitim Bülteninden)