Türkiye’nin Tescilli Lezzetleri

Son yıllarda şefler kendilerini rakiplerinden farklılaştırmak için kullandıkları malzemelerin kökenini ön plana çıkarıyorlar. Yemek yaparken kullanılan malzemelerin nereden geldiğini, nasıl üretildiğini ya da yetiştirildiğini bilmek artık daha fazla önem kazandı. Fransızca’da yiyecek ve içeceklerin yer ile ilişkisini tanımlayan bir kavram vardır: Terroir. Bu kavram, lezzet ve mekân arasındaki ilişkiye dikkat çekiyor ve bu ilişkiyi belirleyen kültürel ve ekolojik faktörlere dayalı sistemi tanımlamak için kullanılıyor.

Türkçe’de “yerin tadı” dediğimiz bu kavram, kırsal toplulukların içinde yaşadıkları fiziksel çevreyle ilişkilerine de işaret eder. “Yerin tadı” insanlar ve mekânlar arasında, kültür ve doğa arasında kuşaklar boyunca gelişen tarihsel ilişkiye dayalı bir yerel tarım modeli sunar. Bu anlamda “yerin tadı” insan hüneri ve merakının bir yerin doğal özellikleriyle etkileşimini dile getirmek için kullanılır. Kırsal topluluklar gündelik yaşam pratikleriyle yaşadıkları çevreyi belirler. Aynı zamanda içinde yaşadıkları çevre de onların bilgi, beceri ve davranışlarını belirlemektedir.
İnsanlar ve mekânlar tarih içinde sürekli etkileşim içinde bulunmuştur.

Gıda insanlık tarihini biçimlendirmiş, toplulukların kültürel alışkanlıklarını ve doğayla olan ilişkilerini belirlemiştir. Bu nedenle gıda yalnızca bir nesne değildir. Bir yeri temsil eden pratikler bütünüdür. Bir gelenektir. Coğrafyanın etkilerini taşır. Tarladan sofraya toplumsal ilişkileri kuran bir iletişim sürecidir. Yöresel gıdalar kırsal toplulukların bilgi ve yeteneklerinin vücut bulmuş hâlidir. Yerel mutfaklar farklı toplulukları bir araya getirmekte ve bu topluluklar arasında bağlar örmektedir. Yerel gıdalar üretici ve tüketiciyi, pişiren ve tadanı, kırsal ve kentli toplulukları bir araya getirmeye devam etmektedir.

Türkiye’nin coğrafi işaretlerinin bir envanterini sunan bu kitap yerel tatların ve yöresel mutfakların korunmasına katkı sunacaktır.