Osmanlı'da Sosyalizm

* Osmanli, sosyalizmi “Istirak-i Emval ve Iyal” yani “mal ve kadin ortakligi” olarak tanidi. * Paris Komünü çalismalarini Belediye binasinda sürdürdügü için Osmanli aydini, sosyalistlere “Devair-i Belediye Tarafdarani” ismini uygun gördü. * Bu “bozuk fikirlerin” Müslüman Osmanli toplumunu nasil olsa etkilemeyecegi düsünülerek, “dinsiz Avrupa”nin basina bela olan “Enternasyonal adindaki ser cemiyeti ve bu cemiyetin reisi Karl Marx”a sempati beslendi. * Bir müddet sonra, “Istirakiyun Mezhebi”nin Osmanli toplumuna yanlis anlatildigi öne sürüldü: Aslinda bu “beyazi siyah olarak tarif etmek” gibi bir seydi, “Istirakiyun” Islam dininin diregi olan zekatin modernlestirilmis haliydi. * Müslümanlik irk ve millet ayriligi gözetmiyordu yani enternasyonalistti. Karl Marx'in kurdugu Enternasyonal Cemiyeti de zaten bu gayeyi güdüyordu. * Osmanli Hiristiyanlari da sosyalizmi sahiplendi; “sosyalizm en evvel Hazreti Isa tarafindan vaaz ve tesis olmustu. Sosyalizm, Roma’nin, milyonlarini esirlerinin tirnaklari ile kazanan zalim ulularina karsi teskil ve tertip edilmis Hiristiyanlik dininin asil maksadiydi.” * Yahudiler durur mu? Onlar da, klasik “Hazreti Musa” ve “Firavun” örnegini ortaya attilar; sosyalistlik “modern çagin putlarini yikmak için gönderilmisti”. * Ilk Osmanli sosyalisti Avram Benaroya, ilk sosyalist tesekkül Selanik Sosyalist Isçi Federasyonu oldu. * Ilk sosyalist firkayi Hüseyin Hilmi bey kurdu. On binlerce isçiyi çevresinde toplamayi basaran Hüseyin Hilmi bey, istedigi zaman Istanbul çapinda bir genel grev yapabilecek durumdadir. * “Istirakçi” namiyla anilan Hüseyin Hilmi, greve giden isçileri, nereden buldugu meçhul altinlari harcayarak pilav ve zerde ile besliyordu. * Istanbul'u isgal eden Ingilizler, Hüseyin Hilmi bey'i maasa baglamisti. O artik, altinda son model otomobili, sirtinda kirmizi yelegiyle zengin bir Ingiliz ajani olmustu. * Samisi adinda bir Yahudi, Aydinlik dergisinin nesriyati için Sefik Hüsnü'ye ayda bin dolar para veriyordu.