1871 Paris Komünü Tarihi

Paris Komünü Üzerine Bir KlasikParis Komünü üzerinden yola çikan degerlendirmelere çokça rastlanir. Özellikle dünyada ve Türkiye'de son yillarda baslayan, arkasinin kesilmeyecegi de anlasilan isyan dalgasiyla beraber bu tür degerlendirmeleri daha çok duyacagimiz da kesin. Ancak bu denli yogun atif yapilan Komün'de tarihsel olarak neler yasandigi ülkemizde çok az bilinir. Paris Komünü nasil ortaya çikti? Gün gün neler yasandi? Hangi tarihsel deneyimler nasil olustu? Komün nasil bastirildi? Sonrasinda neler oldu? Komüncüler anilarini mektuplarda nasil yansittilar? Bu sorularin cevabini veren bir tek kaynak var: Lissagaray'in kitabi. Marks'in Komün üzerine yazilmis en önemli eser olarak degerlendirdigi bu kitap Komün üzerine yorum yapan ustalar dahil herkes için kaynak olmustur. Bizzat Komün deneyiminin içinde bulunan yazarin, sonraki bes yil boyunca yüzlerce kisiyle tek tek görüserek ortaya çikardigi bu klasik eser bir belgesel-roman tadinda okunabiliyor. Lissagaray'in 1871'de Brüksel'deki sürgün günlerinde kaleme aldigi "Mayis'ta barikatlar arkasinda sekiz gün" (Huites journées de mai derrière des barricades) ve 1873'de kaleme aldigi "Versailles'in vizyonu" (Vision des Versailles) adli çalismalarinin ürünü olan eser, Komün gibi son derece kompleks bir görüngünün nesnel bir incelemesidir. Sosyalist niteliklerinden çok insancilligi ve idealist cumhuriyetçiligiyle öne çikan yazar, anlattigi olaylarin hem aktörü hem de izleyicisidir. Öyküdeki öncelikli rol, Parislilerindir. Arka planda, Nisan ve Mayis çatismalarinda inanilmaz özveri gösteren halk vardir. Eser yalnizca baskilara karsi gerçeklestirilen bir direnisin öyküsü degildir. Ayni zamanda dönemin tüm toplumsal düsünce akimlarinin ve Komün içerisindeki çeliski ve çatismalarin genis bir panaromasini içermektedir. Önemi, ekonomik olmaktan çok toplumsaldir. Marksist bir çizgiden çok ansiklopedist bir gelenekten gelen yazar, yirmi bes aylik çalismasi boyunca, o dönemde Londra'da, Isviçre'de sürgünde bulunan herkesin tanikligina basvurmus, döneme ait eline geçirebildigi tüm belgeleri incelemistir. Eser bu yönleriyle uluslararasi literatürde Paris Komünü ile ilgili artik bir klasik olarak degerlendirilen temel basvuru kaynagi olarak ele alinmaktadir.(Tanitim Bülteninden)