Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü

Ahmet Talât'in Eski Türk Edebiyatinda Mazmunlar ve Izahi isimli ansiklopedik eseri, bu konuda yapilmis ilk kapsamli çalismadir. Böylebir çalismasi oldugu söylenen Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan'in terekesinden maalesef buna benzer bir eser çikmamistir.
Ahmet Talât'in on yil süreyle çalisarak hazirladigi bu kitapta 1000 kadar madde yer almaktadir. Yazar, her konuyu yüzlerce sairden seçtigi örnek beyitlerle açiklarken, eserini ayni zamanda zengin bir antolojihaline getirmistir. Eserin bir baska özelligi, mazmunlarin izahinda çok sayida kaynaktan yararlanilmis olmasidir. Bunlarin en basinda lûgatler gelmektedir:Lehçe-i Osmânî, Salâhî Lûgati, Lûgat-i Ebuzziya, Lehçetü'l-Lûgat, Ferheng-iSu'ûrî, Kâmûs-i Osmânî, Tuhfe-i Vehbî (ve serhi), Nuhbe-i Vehbî (ve serhi),Divânü Lûgati't-Türk, Ahterî, Burhân-i Kâti' Tercümesi, Kâmus Tercümesi,Kâmûs-i Felsefe, Ferheng-i Ziyâ, Lûgat-i Târihiyye ve Cografiyye,Kâmûsu'l-A'lâm. Biyografik eserler arasinda ise, Latifî, Âsik Çelebi ve Kinalizâde'nin suarâ tezkireleri, Menâkib-i Hünerverân, Osmanli Müellifleri,Türk Sâirleri ve Son Asir Türk Sâirleri sayilabilir. Yazar, belli basli Osmanli tarihleriyle, çesitli tarih arastirmalarindan da yararlanmistir. Peçevî,Nisanci, Naimâ, Atâ, Âlî, Çelebizâde Âsim tarihleriyle, Koca Sekbanbasi Lâyihasi, Cevdet Pasa'nin Ibn-i Haldun Mukaddimesi, Takvim-i Edvâr'i ve târihi,Riza Nur'un Türk Tarihi; Köprülü, Uzunçarsili ve Günaltay'in çesitli kitap ve makaleleri bu kaynaklarin belli baslilaridir. Evliya Çelebi Seyahatnâmesi de yazarin en çok yararlandigi eserlerden biridir. Sûdî'nin Hâfiz Divani, Bostan ve Gülistan serhleri, Sari Abdullah'in Mesnevî Serhi, Risale-i Ibn-i Zeydûn Serhi ve Veled Çelebi'nin elyazmasi halinde olan Âyîn-i Cem, Cep Defteri,Tuhfetü'l-Erbaîn, Dahme-i Irfân ve Simât-i Âsikan gibi eserler de çok sik basvurulan kaynaklar arasindadir. Erzurumlu Ibrahim Hakki'nin Marifetnâme'si,Fakirî'nin Risâle-i Ta'rifât'i, Mehmed Ali Aynî ve Ömer Riza Dogrul'un dinî-tasavvufî eserleri, divanlar ve sayamadigimiz daha niceleri...
Eserin bir baska özelligi de, Veled Çelebi, Tâhir Olgun ve Fuat Köprülü gibi konunun otoritesi sahsiyetlerin tashih ve tasvibinden geçmis olmasidir. Eserin orijinalinde, Köprülü'nün kendi el yazisiyla yer yer ilave bilgiler bulunmaktadir. Veled Çelebi ve Tahir Olgun birer takriz yazdiklari gibi, esere de zaman zaman açiklamalariyla katkida bulunmuslardir. (Tahir Olgun’un konuyla ilgili olarak Ahmet Talât’a yazdigi mektuplar tarafimizdan yayimlanmistir: Divan Edebiyatinin Bazi Beyitlerinin Izahina Dair Edebî Mektuplar, Ankara 1995). Yahya Kemâl Beyatli da takriz olarak el yazisiyla bir rübaisini takdim etmistir.