Apartman Galata'da Yeni Bir Konut Tipi

Apartmanlar, birçok ailenin bir arada yasadigi konutlar olarak geleneksel Osmanli evinin gelisim süreci içinde ciddi bir kopusun örnekleri olarak görülmüslerdir. Gerçekten de bu konutlar, bahçe içinde ahsap konaklara ilk bakista hiç benzemezler.Çok katlidirlar, sikisik kivrimli dar sokaklarda yükselirler, kimi zaman karanlik iç mekânlara sahiptirler, bahçeleri yoktur ama genis teras çatilari vardir. Çogu sokaga veya caddeye yönlenmistir, ama manzara imkâni varsa ondan da yararlanmayi ihmal etmezler. Bilinen ve çogu zaman kabul gören anlayisa göre ilk apartmanlar bati mimarisinden model transferi ile açiklanir ve geleneksel Osmanli konutundan da bu nedenle ayri tutulur. Ancak hiç kuskusuz Istanbul’da konutlarda süregelen yasam biçimlerini de sadece konaklar yansitmamaktadir. Birçok kültürün yüzyillarca bir arada yasadigi bu sehirde çok zengin bir konut birikimi oldugu açiktir. Ayrica apartmanlarin ilk örneklerinin yapildigi 19. yüzyilin ikinci yarisinin, kent ve mekân algisinda degisimlerin yasandigi, yasam biçimlerinde ilginç dönüsümlerin izlendigi bir süreç oldugu düsünüldügünde, bu konut yapilarinin daha detayli bir incelemeyi hak ettigi ortadadir. Derin Öncel, Apartman’da Galata’da belirli bir alanda ve süreçte yapilan ilk örnekler olarak tanimladigi binalardan yola çikarak ve hiçbirini bulundugu “yer” ve dönemin dinamiklerinden ayri degerlendirmeyerek, bu “yeni” konut tipini tanimaya çalisiyor. Apartmanlarda süregelen yasam biçimine Osmanli toplumunun nasil uyum sagladigini, bu yeni yasam pratigine hangi süreçlerden geçilerek gelindigini sorguluyor. Genel kabullerin disina çikarak apartmanlari Osmanli konut kültürünün gelisiminde önemli bir evrenin örnekleri olarak görüyor ve kisa bir zamanda Istanbul’un birçok mahallesinde insa edilecek olan bu yapilar üzerine daha çok arastirma yapilmadan 20. yüzyil konutunun saglikli incelenemeyecegini savunuyor. Derin Öncel, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde ögretim üyesi. 19. yüzyil Beyoglu bölgesi kent morfolojisi ve Osmanli konutu mekân organizasyonu üzerine makaleleri var.