Avrupa Hunları

Erken dönem “Doğu Avrupa Tarihi” alanında Avrupa Hunları ya da Batı Hunları gibi isimlerle bilinen ve en görkemli dönemlerini Attila’nın egemenlik günlerinde yaşamış olan Hunlarla ilgili çalışmalar dünya tarihçiliğinin uzun yıllar boyunca ilgisine mazhar olmuş ve konuya dair pek çok bilimsel üretim ortaya konulmuştur.

Yakın bir zaman dilimine göz atıldığında ise Avrupa Hunları’na dair kaleme alınan Türkçe çalışmalarla birlikte, tercüme eserlerin sayısında da bir artış olduğu gözlemlense de bu konunun Türk tarihinin diğer alanlarına göre daha az rağbet gördüğünü ifade edebiliriz. Avrupa Hunları’na dair temel kaynaklarda yer alan dağınık bilgiler sınırlı bir siyasî tarih inşasını mümkün kılmakla birlikte, kültürel unsurlara dair daha fazla argüman içerir niteliktedir. Hun egemenliğinin tesis edildiği bölgelerde yapılan arkeolojik çalışmalar da kültür tarihine yönelik bilgileri kuvvetlendirir tarzdadır. Avrupa Hunları’nın bilinen, sınırlı sayıdaki kelime varlığı filolojik çalışmaları da zorlaştırmaktadır. Bunlarla birlikte, kavim hareketlerinin takibinin son derece zor olduğu bir zaman diliminde, dönemin müelliflerinin eserlerindeki karmaşık bilgiler, özellikle Avrupa Hunları’nın erken tarihleri üzerinde bir sis perdesi oluşturmaktadır. Bunun gibi birtakım zorluklar Avrupa Hun tarihi konusundaki üretimi sınırlandıran nedenler arasında görülebilir.

Bu çalışmada; ülkemizde sınırlı sayıdaki Avrupa Hun tarihi araştırmalarına edebî unsurları dahil ederek bir nebze de olsa katkıda bulunma gayreti vardır. Bu fikirden hareketle, kitabın ilk bölümünü Hun siyasî tarihine yönelik hadiseler oluştururken ikinci bölümde destan ve efsanelerde Hunların izi sürülmeye çalışılmıştır.

İkinci bölümünün sonunda tercümesi yapılan ‘Buda’nın Ölümü’ adlı yapay destan, Macarlar arasındaki ‘Hunluk’ düşüncesinin en güzel örneklerinden birisidir. Avrupa Hunları -Tarih ve Destan- isimli bu eserin yazarı Umut Üren, János Arany tarafından kaleme alınan ve Hun-Macar akrabalığını işleyen bu destanı Türkçeye tercüme ederken gayesinin yalnızca, bu ozan ve destanı Türk okuruna tanıtmak olduğunun altını çizmiştir.