Babalar ve Oğullar Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri

Bu çalismada Jale Parla, Türk romaninin dogusunda belirleyici olan bilgi kuramini, babalar ve ogullar egretilemesi çerçevesinde inceliyor. Parla’ya göre, baba-ogul iliskisi, Tanzimat döneminde bir çatisma degil, devamlilik iliskisidir. Bu muhafazakar iliskinin ogullari, ilk romancilarimizdir. Hepsi, kaybedilmis bir babanin arayisi içinde, kendileri vesayet üstlenmek zorunda kalmis otoriter çocuklardir. Bagli olduklari otorite, mutlak bir Islam kültürü ve epistemolojisidir... Tanzimat yazarlarinin söyle bir normatif öncelikler siralamasina bagli kaldiklarini söyleyebiliriz: Yenilesme hareketinin temelini, ahlaki ve kültürel boyutlariyla, Dogu’nun dünya görüsü olusturmalidir; bu dünya görüsünün bekçisi, toplum düzeyinde padisah, aile düzeyinde baba, edebiyat düzeyinde yazardir. Tanzimat gibi, mutlak otoritelerin zaafa düstügü süreçlerde dünya görüsü hala mutlakçi olmayi sürdürüyorsa, yazara babalik görevi düser. Her Tanzimat yazarinin içinde bir “mürebbi-i efkar“ gizlidir; her satir, “nazende tifl“in terakkisi içindir.