Balkan Faciaları (1912-1913)

Oku, Agla, Düsün ve Uyan” basligi altinda bir giris kismi ile baslayan kitabin alt basliklarinda, toplumun farkli kesimlerine hitap edildigi, bu kesimlerin vazife ve sorumluluklarinin hatirlatildigi, çekilen sikintilarin dile getirildigi ve bunlara yönelik çârelerin sunuldugu görülür. Dolayisiyla bu eseri, Balkan facialarindan çikarilacak derslerle, devletle birlikte Türk ve Müslüman toplumun yeniden toparlanabilecegi ümîdine yönelik bir çalisma olarak degerlendirmek yerinde olacaktir. Zîrâ, eserde intikamin yalniz silahla alinamayacagi, sanatin, ticaretin, ziraatin da bir silah oldugu ve bu yolla da pekâlâ basarili olunabilecegi belirtilmektedir. Buradan, çok çalismayi, daha bilgili, daha zengin daha dirayetli olmayi anlamak gerekir. Bu sebeple bu kitap, basit bir “propaganda” ve “ötekilestirme” çabasi olarak görülemez. Aksine, “millî bir suur ve hâfiza insâsi” olarak degerlendirmek, su uyur düsman uyumaz atasözüne uygun olarak, devamli uyanik bulunmayi ögütleyen yakin geçmisten yükselen bir ihtâr belgesi olarak görmek daha yerinde olacaktir.