Bankacılığımızda İç Kontrol

1980 ve özellikle de 1990’li yillardan sonra gerek uluslararasi, gerekse de banka bazinda yasanan krizler, problemler ve kayiplar, bankacilik sektörünü genel olarak olumsuz biçimde etkilemis, önemli maddi kayip, zarar ve iflaslara neden olmustur. Özellikle iflas veya büyük zararlara yol açan bazi bankalardaki problemlerin en temel nedenlerinden birisinin banka yönetimi veya yetkilileri tarafindan ölçüsüz biçimde risk alinmasi ve alinan bu risklerin kontrol edilebilmesini mümkün kilacak iç kontrol mekanizmalarinin olusturulmamis olmasi veya olusturulan mekanizmalardaki büyük aksakliklar oldugu görülmüstür. Bu konuda dünya üzerinde bilinen en önemli örnek, Barings Bank’in iflas etmesine yol açan süreçtir. Bu iflas dünya genelinde tüm finansal kuruluslarin risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerini yeniden yapilandirmalarinin gerekliligine yönelik önemli bir kendine gelme çagrisi olmus, tüm dünyada bu konuda önemli bir hareketlenme baslamistir. Banka zararlarina yol açan problemler analiz edildiginde, etkin bir iç kontrol sisteminin olmasiyla bu gibi zararlarin önlenebilecegi sonucu ortaya çikmistir. Bu sekilde olusturulan ve isletilen iç kontrol sistemi bankayi zarara ugratabilecek problemlerin zamaninda farkedilmesine ve böylece olasi zararlarin önlenmesine imkan vermektedir. Bu problemlerin yanisira dünyada belirtilen dönemde yasanan ve gittikçe hizlanan küresellesmeye bagli olarak finansal piyasalarin serbestlesmesi, risk hacminin giderek artmasi, karmasik ürünlerin ortaya çikmasi, piyasalarin iç içe geçmesi, belirsiz piyasa kosullarinin olusmasi, yasal yaptirimlarin baskisi, gelismis ülkelerdeki kar marjlarinin daralmasiyla gelismekte olan piyasalara yatirim yapan uluslararasi sermayenin yaptiklari yatirimlarin geri dönüsünü güvence altina almak amaciyla tüm dünyada daha siki kurallar empoze etme egilimleri de bankaciliktaki risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerinin olusturulmasi sürecini hizlandirici etki de bulunmustur. Bu süreçte, bankacilikta özellikle risk yönetimi sistemlerinin kurulmasi ve gelistirilmesi yönünde standartlar ve kurallar olusturma çabasi gündeme gelmistir. Bu dönemde risk yönetimi ile birlikte en fazla önemi artan konulardan birisi de iç kontrol kavrami olmustur. Bir çok uluslararasi, bölgesel ve ulusal kurulus bu yönde önemli ve yogun bir çalisma içine girmisler, çesitli standartlar gelistirmisler ve kurallar olusturmuslardir. Türk bankaciliginin da yukarida belirtilen gelismelerden etkilenmemesi günümüz bankaciligi kapsaminda mümkün olmamistir. Özellikle son dönemde Türk bankaciliginda da iç kontrol ve risk yönetimi sistemlerinin olusturulmasi yönünde önemli yasal ve yapisal düzenlemelere gidilmistir. Bu çalismada bankaciligimizdaki iç kontrol düzenleme ve uygulamalari ile ilgili bazi açilimlar saglanmasi hedeflenmistir. Kitap iki bölümden olusmaktadir. Birinci bölümde, iç kontrol kavraminin kapsam ve içerigi üzerinde durulmus, bu kapsamda denetim, kontrol, iç denetim ve iç kontrol kavramlari irdelenmis, söz konusu kavramlarin benzer ve farkli yönleri ortaya konulmaya çalisilmis, bankacilikta iç kontrolün öneminin artmasina neden olan olaylar, gelistirilen prensipler ve kurum içi kontrol kültürü kavraminin kapsami, temel unsurlari, olusturulmasina yönelik önemli hususlar ile ilgili bilgiler aktarilmistir. Ikinci bölümde, Bankaciligimizdaki geleneksel iç kontrol uygulamalari, son dönemdeki iç kontrole yönelik düzenlemeler ve bu düzenlemelerde belirtilen hükümlerin, getirdigi yenilik ve degisikliklerin aktarilmasi ve irdelenmesi, uygulamada karsilasilan sorunlar, olmasi gereken uygulamalar, iç kontrol sisteminde olmasi gerekli temel unsurlar ve iç kontrol sistemindeki aktörlerin görev ve sorumluluklarinin incelenmesi gerçeklestirilmistir.