Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700-1914)

Bu çalisma Agri ilimizin Osmanli Devleti döneminde merkezi olan Bayezid Sancagi’nin Idare tarihi üzerine sekillenmistir. Sancaga atanan idarecilerle ilgili en saglam kayitlarin XVIII. yüzyilda tutulmaya baslandigi gerçeginden hareketle 1700’lü yillardan baslanarak I. Dünya Savasi’na kadar geçen sürede bölgeye atanan idareciler ele alinmistir. Osmanli Arsivinin çesitli fonlarindan elde edilen kayitlarin isiginda Bayezid Sancagi’nin tarihi, jeopolitigi ve idaresine ait tespitlerin yani sira Sancaga atanan idarecilerin tayininde dikkate alinan hususlar, idarecilerin kisilikleri ve bölge tarihine olan katkilari da degerlendirmeye tabi tutulmustur. Çogunlukla Erzurum Vilayeti’ne bagli olarak idare edilen Bayezid Sancagi 1845 yilina kadar yurtluk-ocaklik olarak idare edilmis, bu tarihten itibaren Tanzimat Fermani’nin merkeziyetçi yapisal reformlari ile tanismistir. Klasik ve modern vilayet nizamlarinin bölgedeki tezahürleri somut bir sekilde detaylandirilmistir. Bilhassa XIX. yüzyilda ugradigi istilalarin ve ayni yüzyildaki hizli degisim ve dönüsümlerin sancak ve toplum üzerindeki etkileri etraflica incelenmistir. Sosyal zeminini asiretlerin olusturdugu Bayezid’de devletin asiretlerle kurdugu iliskilerin boyutu ve bu asiretlerin birbirleriyle, devletle ve yerel idarecilerle olan münasebetleri de keza belgelerin isiginda ortaya konulmustur.