Bilimsel Zihnin Oluşumu

“Bilimsel Zihnin Olusumu, Gaston Bachelard’in opus magnumudur. Batida biçimlenen modern bilimsel zihnin ya da Bati aklinin tarihsel olusumunu böylesine yetkin bir biçimde ele alan baska bir yapit göstermek zordur. Althusser, Canguilheim, Foucault basta olmak üzre pek çok filozofu derinden etkilemis ve etkileri halen devam eden bu eserin ülkemizde de dikkatle okunmasinin, tartisilmasinin vaktidir…” Ahmet Öz“Bachelard, kuantum mekaniginin artik olgunlasmaya basladigi bir dönemde, kisaca “gözle görünmez parçaciklar fizigi”nin felsefe için açtigi alani düsünmektedir. Bilimin ideal bir imgesini degil, fiili üretimini, kavram ve pratiklerini konu alan Bachelard düsüncesi, bu gözle görünmez gerçekligin aletsiz ve kavramsiz, “saf” deneyim betimlemelerinden hareketle anlasilamayacagini savunur. Bachelard’in Bilimsel Zihnin Olusumu’ndaki düsünce hareketi, Husserl’in Krisis’teki hareketinin tam olarak tersidir: modern bilimin ürettigi bilginin çesitliligi karsisinda yapilmasi gereken, bir “ilk deneyim”e dönerek bilgiyi burada mümkün kilmak, “seylerin kendisine dönmek” degil, bilimin kendine özgü üretkenliginin farkina varmaktir… Bachelard’a göre modern bilimin varligini ortaya koydugu olgularin üretimini kavramak için iki temel tutumu benimsemek gerekir: 1) bilimsel kavramlarin incelenmesini ve elestirilmesini merkeze alan yeni bir akilcilik; 2) bu üretimi kolektif ve tarihsel kimligiyle kabullenecek, kisacasi bir pratik olarak kavrayacak “insaci” bir epistemoloji. Bu yaklasim, yani bilimsel üretim bölgelerinin içinden düsünerek bilimsel kavramlarin tarihsel olusumunu inceleyen tarihsel epistemoloji, özellikle Fransa’da hem fenomenolojiye hem de mantiksal pozitivizme alternatif olusturan ve bugün hâlâ etkinligini sürdüren bir bilim tarihi geleneginin merkezinde yer alir…”Ferhat Taylan