Boşnakların Türkiye'ye Göçleri (1878-1934)

Türkiye, 1683-1699 yillari arasindaki Osmanli-Almanya savasindan sonra, birçok kavmin ve birçok insanin siginagi ve vatani olmustur. Bu Türkiye, 1800'lerden sonra, kitleler hâlinde vatanlarindan kaçmak mecburiyetinde birakilan binlerce Bosnak'in da yaralarini saran ve onlarca gerçek vatan olan bir ülke olabilmistir. Özellikle Osmanli-Rus savasindan sonra olusturulan Berlin Kongresi'nin kararlari uyarinca, Bosna ve Hersek'in Avusturya tarafindan isgâli, büyük bir korku ve karmasaya sebep olmus ve insanlar asirlik ana yurtlarini terk etmek zorunda kalmislardir.Elbette ki, gidecekleri yer de Türk topraklarindan baskasi olamazdi.Bu çalisma, Bosnak göçlerinin sürekli ve acikli boyutlarinin yani sira, bireysel ve ailevî kaderlerinin unutulmaya yüz tutmus dünyasina da isik tutmaktadir. Nefret edilen ve tehlikeli sartlardan kaçip ülkeye siginmak, yâni göç etmek, mânen ve maddeten hayata tutunmak için verilmis olan mücadelenin encak birinci ve en zor olan adimidir. Türkiye'ye geldikten sonra ise, yabanci bir ortamda, kendilerine ne kadar gibi bakilsa da, yerlesmek is kurmak gibi adimlar olaganüstü gayret ve sabir gerektirmistir. Bu arastirma, bu mücadelenin ayrintilarini çarpici biçimde gözler önüne sermektedir. Modern dönemlerin göç ve göçmenlerin sosyolojisi, gerek göç edenler, gerekse göç alanlar açisindan bir mekân degisiminin ötesinde, yasanmis olan derin bir zihin darbesini de yansitir.Fahriye Emgili, bu çalismasinda, Osmanli Bosnasi'ni inceledikten sonra, Avusturya-Macaristan isgâli döneminde ve Yugoslavya Devleti'nde, Bosnaklarin karsi karsiya kaldigi zulmü ve toplum mühendisligi çalismalarinin hedefi olarak yasadiklarini ortaya koyarken, yani sira da, Bosnaklarin Türkiye'de yeniden kök salmalari hakkinda fikir sahibi olmamiza imkân vermektedir. Bu kitabini Türk tarihi açisindan oldugu kadar, Bosnaklarin tarihi bakimindan da yeni bir ufuk açacagi kanaatindeyiz.