Çağatay Hanlığı (1227 - 1345)

Çagatay Hanligi devrinde ilim hayati ve edebi¬yatin yok denecek derecede bulunmasi, tarih yaziciligi bakimindan da ayniyet gösterir. Kaynaklar bahsinde de izah edilecegi üzere Çagatay Hanliginin sahasinda Cemal Karsinin 1303 yilinda Kasgar ulemasinin tesviki ile yazdigi Mülhakatüs-Surahtan baska ikinci bir eser yoktur. Bu münasebetle diger üç ulus hakkinda eser yazan modern devir tarihçileri, Çagatay hanligi hakkinda eser yazmaga kaynakla¬rin kitligi dolayisiyla pek yanasmamislardir. XVIII. Yüzyilin ortalarinda Deguignes ile baslayan ve XIX. yüzyilin ortalarina dogru dOhsson ve Joseph von Hammer-Purgstall ile devam eden ve bu yüzyilin sonlarina dogru Henry Howorth ve XX. Yüzyilin ilk yarisinda Bertold Spuler ve Zeki Velidi Togan gibi bu devrenin mütehassislari ayni imkânsizliklar dolayisiyla diger uluslardan eserlerinde bahsettikleri halde Çagatay Ulusunun tarihinden bahsederken kopuk, kirpinti bilgiler birakmislardir. Iyi bir derleme eser olan Rene Groussetin eserinde de durum aynidir. W.Barthold, Türkistan adli eserine sonradan bu mevzuda bir bölüm ilavesine baslamakla beraber ömrü vefa etmedigi için tamamlayamadan birakmistir. Türk tarihinin mühim bir devresinin meselelerini ortaya koyabilmek için tahsisen bu mevzuda bir esere, yillardir ihtiyaç olmasina ragmen henüz ortaya konulmamistir. Dolayisiyla "Çagatay Hanligi" basligi altinda hazirladigimiz bu çalisma, ayni imkânsizliklara ragmen ortaya çikan ilk numune olmaktadir.