Çehar Makale

Nizâmî Arûzî Semerkandî (ö.1157) tarafindan kaleme alinan Çehâr Makale, Fars edebiyatinin en önemli eserlerinden biri olup bir hükümdar için gerekli olan kâtip, sair, müneccim ve tabip gibi dört memurun mesleginden bahsetmektedir. Asil adi Mecma’u’n-Nevâdir olan bu eser, dört bölümden olustugu için Çehâr Makale adiyla taninmistir.Kâtip, sair, müneccim, tabip, padisahin has adamlaridir. Onlarin bulunmasi zorunludur. Saltanatin düzeni kâtiple, ismin ölümsüzlügü sairle, islerin düzeni müneccimle, bedenin sagligi tabipledir. Bu dört amel ve kiymetli ilim, hikmet ilminin türevleridir. Kâtiplik ve sairlik mantik; müneccimlik, matematik; doktorluk, tabiat ilminin kollarindandir. Buna göre bu kitap dört makaleden olusur:Ilki, kâtiplik ilminin özelligi ve olgunluk derecesindeki kâtibin niteligi,Ikincisi, siir ilminin mahiyeti ve sairin yetkinligi,Üçüncüsü, nücûm ilminin niteligi ve müneccimler hakkinda,Dördüncüsü, tip ilmi, tabibin yönlendirilmesi ve niteligi üzerinedir.Her makalenin basinda, bu kitaba layik olan hikmetlerden bahsedilmis, sonra o babin nadir olaylarindan, o tabakadaki sahislardan ve makaledeki yeniliklerden ve Padisahin aydinlanmasi, bilmesi için ve kâtipligin küçük bir is, sairligin basit bir meslek olmadigi, astronomi ilminin zorunlu, tip ilminin elzem bir sanat oldugunun bilinmesi için on hikâyeden bahseder. Akil sahibi padisah kâtip, sair, müneccim ve tabip gibi bu dört kisiyi göz ardi edemez.