Deli Memedin Türküsü

Mahmut Makal, bir simgesidir Köy Enstitülerinin. Onlarin neden kurulduguna, neler yaptigina ve kapatilmasalardi yurdumuza neler getireceklerdi? Bütün bu sorulara en güzel yanit, son günlerde Birlesmis Milletler Egitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün bir dergisinde örnek insan gösterilen Mahmut Makal’in serüveni ve kisiligidir.Mahmut Makal, bir Orta Anadolu köy çocugudur. Bizim Köy’de gerçekçi bir dille anlattigi “karanlik, yoksul, unutulmus” köy ortamindan, Cumhuriyet’in egitim kaldiraci Köy Enstitülerinin kurtarici elleriyle alinmis, uyandirilmis, egitilmis, kendi toplumsal kosullarinin elestiricisi, bu geriligi, yoksullugu yenecek bir ordunun öncüsü haline getirilmistir. Bu serüven, Mahmut Makal’in serüveniyle birlikte, Köy Enstitülerinin de basindan geçenleri deyimler. Köy Enstitülerinin ülküsü, iste, karanliklar, gerilikler içinde yasayan milyonlarca köy çocugundan, egitim yolu ile uyanmis, elestirici ve öncü Mahmut Makal’lar yaratmakti. Mahmut Makal, nasil, Köy Enstitülerini seven, onlara inananlar için olumlu bir simge ise, bir ters açidan Köy Enstitülerini yeren, onlara karsi çikanlar için de olumsuz bir simgedir.Makal, uyandirilmak istenen “Bizim Köy”le, uyutulmak istenen “Bizim Köy” arasindaki temel çeliskiyi, Türkiye’deki tarihsel-toplumsal çatismayi en güzel belirleyen bir simgedir. Köy Enstitüleri, “Bizim Köy”ün yazgisini degistirmek için açilmisti. “Bizim Köy”ün yazgisini degistirmek istemeyenlerce kapatildi.Makal, “Bizim Köy”ün gerçegini söyleyerek, o yazgiyi degistirmek isteyenlere isik tutmustu. Çektigi çile, Anadolu köylüsünün çektigi çile yaninda hiç kalir. Neden ki, Makal, çilesinin bilincine varmisti Köy Enstitülerinde. Bilinç bir yerde bütün çileleri kutlu kilar. Hem çile çekmek hem de neden çile çektigini bilmemek, Köy Enstitülerinin penceresi kapatilinca, Anadolu köylüsünün içine düstügü karanlik gerçek budur. Ceyhun Atuf Kansu (Varlik dergisi)