Dikiz Aynamdaki Mezarlık

Dikiz Aynamdaki Mezarlık, kırk üç yaşında çocuk zekâlı bir adam olan Samko Tále isimli bir kahramanın kaleminden çıkıyor. Kitap, Samko Tále’in yazdığı iki tane ‘Mezarlık Kitabı’ndan oluşmaktadır. Yarım sayfa uzunluğundaki ilk kitaptan sonra, yaşlı bir ayyaşın baktığı falda çıktığı için ikincisini de yazmaya karar verir. Normalde çekçek arabasıyla atık kâğıt toplama işiyle meşgulken, arabanın arızalanmasıyla birlikte yazmaya zaman bulur. Tam olarak ne yazacağını bilemeden, aklına ne gelirse kaleme alan Samko, farkında olmadan ‘mezarlık’ başlığı altında, yaşayan ve henüz ölmüş olan (ama hâlâ gömülmemiş) ideolojilerden bahsetmiş ve bunları gayet güzel bir şekilde anlatmayı becermiştir. Komünizmin rahat battaniyesini üzerinden atamayan Samko, aynı zamanda fazlasıyla ırkçı yaklaşımlar da sergilemektedir. Samko, kişiden kişiye, olaydan olaya atlayarak, yavaş yavaş arka planı doldurarak küçük kasabasındaki toplumu anlatırken, komünist yapıdan bağımsızlığa geçiş yapan Slovakya’daki değişen şartları sergilemektedir. Ancak Samko yeni oluşumları saf ama sonuçta doktrinci bakış açısıyla değerlendirmekte, bu değişimleri hazmedememektedir. Dikiz Aynamdaki Mezarlık, o dönemin ve mekânın bütün trajedisini gözler önüne sermektedir. Kişi ve olaylar oldukça komik ama trajik, Samko ise bir maskara ama aynı zamanda ölümüne ciddidir. Dikiz Aynamdaki Mezarlık, ilgi çekici, tuhaf ve biraz da rahatsız edici küçük bir kitap. Samko’nun bir çocuk zekâsıyla kurulan cümlelerinden oluşan, titiz fakat sınırlı ve tekrarlarla dolu sıra dışı dil yapısı, bu kısa romanın itici gücünü oluşturmaktadır ve Kapitanova bunu büyük bir ustalıkla hayata geçirmiştir.