Düşünceler

Pascal’in inanci gelisigüzel bir inanç degil, usun sinirlarini asan, ancak onun degerini, gücünü taniyan bir inançtir. “Düsünmek usun isidir, onun ürünüdür, inanmak da tinin isi,” diyor Pascal. Us disinda bir inanç da benimsemiyor. Usla inanci birbirinin ayrilmaz parçalari sayiyor bir bakima.Yasadigi çagi, yetistigi çevreyi, gördügü ögrenimi göz önünde bulundurunca, Pascal’in baska türlü düsünebilmesi için çikar yolu olmadigini da eklemeliyiz sözümüze. Buna karsin onun benimsedigi us, dogrulugun, gerçekligin en saglam ölçüsüdür. Açiklik, seçiklik bu dogruluk ilkesinin en vazgeçilmez nitelikleridir. Pascal’in Bati düsüncesine getirdigi en önemli yenilik, insanda bir de gönül gözünün bulundugunu söylemesi, sezgiye Bergson’dan önce düsünce düzeni içinde gerekli yeri vermesidir. “Gönül sezer, us düsünür,” diyor Pascal. Usun varamadigi düsünce sinirlarinda sezginin, gönül gözünün görevi büyüktür ona göre. Gerçeklikler yalniz usla degil, gönül gözü ile de görülür, gönül gözünün de kavrayici, bilici bir gücü vardir. Insan sezgisiz edemez, sezgi olmaksizin gerçekleri bir bütünlük içinde kavrayip kusatamaz. Özellikle matematikte sezginin yeri büyüktür. Öyle gerçeklikler vardir ki biz onlari ancak sezgi yolu ile yakalariz. Sezgi yalniz gönlün degil, usun da iç gözüdür.Ismet Zeki Eyuboglu