Fotoğraf Üzerine

'Herhangi bir insanin vahsetin en amansiz boyutlarini gösteren fotograflarla ilk defa karsilasmasi, bir tür ifsadir, prototipik açidan da modern ifsadir. Benim kendi payima bu ifsayi yasadigim an, Temmuz 1945'te Santa Monica'daki bir kitapçida tesadüfen gördügüm Bergen-Belsen ve Dachau fotograflariydi. O güne degin -fotograflarda ya da gerçek hayatta- görmüs oldugum hiçbir sey, içimi bu denli keskince, derinden ve aninda desmemisti. Gerçekten de, tam olarak ne hakkinda olduklarini kavramam yillari alsa bile, hayatimi o fotograflari gördügümden önceki dönemim (o zaman henüz on iki yasindaydim) ile sonraki dönemim olarak ikiye ayirdigimi söylersem abartiya kaçmis olmam. Onlari görmem neye yaramisti? Kaldi ki, fotograftan baska bir sey degildi onlar -o güne degin hemen hiç haberim olmamis ve etkilemek için de hiçbir sey yapamayacagim bir olayin, hemen hiç tasavvur edemeyecegim ve dindirmek için de elimden en ufak bir sey gelmeyecek olan bir istirabin fotograflari. Fakat o fotograflara baktigimda içimde bir sey kirilmisti. Bir sinira dayanmistim ve bu salt dehsetin siniri degildi; tesellisi mümkün olmayan bir kedere düsmüs, yaralanmistim, ama duygularimin bir kisminin katilasmaya basladigini da hissetmiyor degildim; içimde bir sey ölürken, bir sey de hâlâ feryat edip duruyordu.'