Homo Ludens

Biz insanlarin Homo Sapiens nitelemesini hak edecek kadar akilli olmadigimiz anlasildi... Birçok hayvanin da alet yapabildigi, dolayisiyla insana Homo Faber demenin de anlamsiz oldugu görüldü... Peki biz kimiz? Insana özgü üçüncü bir özellik olarak Homo Ludens'i, oyun oynayan insani bu nitelemeler arasina katamaz miyiz?Johan Huizinga, Homo Ludens adli bu temel eserinde yeryüzünde insana ait her seyin baslangicinin oyun oldugunu gösteriyor. Önce oyun vardi!Oyun kurgusal oldugu bilinen ve gündelik hayatin disinda yer alan, bununla birlikte oyuncuyu da tamamen içine çeken, gönüllü, özgür bir eylemdir. Sinirlari özellikle belirlenmis zaman ve mekân içinde gerçeklesen, her türlü maddi çikardan ve yarardan uzak bu eylem, verili kurallara göre, belli bir düzen içinde yerine getirilir. Oyuncu ve kimi zaman da seyirci kendinden geçer, cosar... Bu sekilde tanimlanan oyun, tarih boyunca, hayatin her alaninda kültürün temel ögesi olarak varligini sürdürmüstür. Huizinga, kolektif hayatin bütün önemli biçimlerinin -ibadet, siir, müzik, dans, bilgelik, bilim, hukuk, mücadele ve savas- ortaya çikisinda oyunun son derece etkin bir rol oynadigini, Dogu ve Bati dünyasina iliskin zengin tarihsel bilgi ve belgelere dayanarak gösteriyor. Fakat modern çaglarla birlikte oyun, hayati zenginlestiren bir unsur olmaktan çikip bugünkü dar anlamina kapaninca, katlanilmasi daha güç, renksiz ve tekdüze hayatlar yasamaya basladigimizi da Huizinga'dan ögreniyoruz: Ekonomik güç ve çikarlarin dünyanin gidisatini belirleyecegine utanç verici biçimde inaniyoruz; ibadet eder gibi çalisiyor ve üretiyoruz; yavan ve kuru yarar duygusu, burjuva rahatligi ideali zihniyetlerimizi etkiliyor. Oyuna toplumlarimizda artik yer yok; hayatin bütünlügünden dislanip, sanayiye malzeme olsun diye bir köseye atildi...Yeniden oyun oynayan insan olmayi isteyenler için..."Pek çok insanin yasaminda dönüm noktasi olan kitaplarin bulundugunu, kendi özyasam çizgimde de iki kitabin önemli yeri oldugunu belirtmek isterim. Bunlardan birincisi, bu kitabin esinlendigi Hollandali tarihçi J. Huizinga'nin Homo Ludens'idir. (…) 1950'lerde bu kitabi okuduktan sonra bütün bir yasam boyu ne yapacagimin da kararini vermistim."Metin And, Oyun ve Büyü