Jöntürk Modernizmi ve Alman Ruhu

Jöntürk modernizmi, Ittihatçilik döneminde, ’acilci’ diyebilecegimiz bir yönelime girmisti. Bununla beraber, çok etnili Osmanli Imparatorlugu’nu milli devlete dönüstürme yönelimi vardi. Her iki yönelim, “gecikmis emperyalist“ Almanya’nin Türkiye’ye dönük “barisçi nüfuz“ siyasetiyle bulustu. Almanya, bu nüfuzunu, Türkiye’nin modernlesmesine ve millilesmesine “rehberlik“ etme msiyonuyla ilerletmeye çalisti. Osmanli seçkinleri için düzenlenen Almanya gezileri; Osmanli çiraklarin, ögrencilerin, subaylarin Almanya’ya egitime gönderilmesi; bilgi, teknoloji ve kültür aktarimini planli biçimde yürütmek amaciyla kurulan Türk-Alman ve Alman-Türk Dernekleri; özellikle de Osmanli egitim reformunda Almanya’nin etkili bir yardim ve danismanlik rolü üstlenmesi, bu girisimin önemli boyutlariydi. Hedef, Ingiltere’nin Misir’daki emperyal siyasetinden ilhamla, “Türkiye’yi Alman Misir’i yapmak“ diye tanimlaniyordu. Mustafa Gencer’in çalismasi, Almanya’nin bu kültürel nüfuz politikasini ve onun saiklerini ayrintili bir biçimde irdeliyor. Ayni zamanda Ittihatçilarin Alman modernizmine duyduklari ilginin ideolojik motiflerini de ortaya koyuyor. Yazarin bir vargisi da, bu iliskide kültürel aktarimin tek tarafli olmasina karsilik, Jöntürklerin ve Osmanli yönetiminin Almanya ile isbirligini tamamen kendi çikarlarina göre “idare etmesi“dir.
(Arka Kapak)