Karşılıklı Yardımlaşma/Evrimin Bir Faktörü

Kropotkin'in en teml eserlerinden biri olan Karsilik Yardimlasma, ayni zamanda Malthusçu "hayatta kalma mücadelesi"ne ve Darwincilere verilmis bir yanittir. Insan nüfusunun mevcut yiyecek arzindan daha hizli bir artis gösterdigini ileri süren Malthus, dengenin ancak, kitlik, hastalik ve savas sonucu, güçsüzlerin elenmesiyle korunacagini söylüyordu. Malthus'un, "hayatta kalma mücadelese" olarak formüle ettiigi bu anlayis, herkesin herkese karsi sürekli rekabetine dayaniyordu. Sonraki yillarda Darwin, rekabet ve hayatta kalma mücadelesinin, güçlü türleri koruyup güçsüzleri elemesini evrimin belirleyici faktörü olarak açikladiginda, Malthusçuluk, biyolojik alanda da güçlü bir destek bulmus oldu. Darwin'in izleyicileri ise, onun uyarilarina ragmen bu "acimasiz mücadele"yi biyolojik bir ilke olarak evrimin biricik kana susamis "gladyatör gösterisi" gibi sunan yeni Darwincilerin "sürekli mücadele" anlayisi, esitlikçi, dayanismaci, özgür toplum düsüncesine de ölümcül bir saldiriydi. Bu nedenle, Malthus ve yeni Darwincilere yanit vermek neredeyse zorunlu hale gelmisti. Yanit; ünlü anarsist ve doga bilimci Pyotr Kropotkin'den geldi.Kropotkin, ayni türün bireyleri arasinda mücadeleden çok, yardimlasmanin sayisiz kanitini, onlarca hayvan türünü örnek vererek gösteriyordu. Karsilikli yardimlasmanin bir evrim faktörü olarak insan dünyasindaki rolü üzerinde de duran Kropotkin, vahsi ve yari vahsi klanlarin, köy komünlerinin ve ortaçag özgür sehir cumhuriyetleri döneminin karsilikli yardimlasma kurumlarini detaylariyla inceler. Osmanli döneminin esnaf loncalarini da bir örnek olarak ele alan ve her türlü karsilikli yardimlasma kurumuna öldürücü darbenin Avrupa'da Kilise ve Devlet tarafindan ancak on altinci yüzyilda indirildigini ileri sürer.Biyoloji ve sosyolojinin insan ve hayvan davranislarina dair yeni bulgulari, Kropotkin'in yüz yil önce vardigi sonuçlari bugün hemen hemen bütünüyle dogruluyor.