Kısa İnceleme

Kisa Inceleme hem Spinoza'nin eserleri içindeki yeri, hem de yazarinin fikrî gelisimi açisindan tartismalara yol açan bir metin. Tartismalari belirleyen kritik soru da su: Kisa Inceleme hangi dilde, kim tarafindan ve ne zaman yazildi? Kisa Inceleme'nin dogrudan Spinoza tarafindan yazildigini ve okuru Etik'e götüren bir hazirlik metni oldugunu savunanlar oldugu gibi, tam tersini savunanlar da var. Ama ister dogrudan Spinoza'nin elinden çikmis olsun ister onun tarafindan yazdirilmis olsun, Kisa Inceleme, Etik'e ve diger Spinoza eserlerine yeterince yakin. Üstelik, bu yakinlik ötesinde, kitap Spinozacilar açisindan ilginç farkliliklar da sunuyor. Bir iddiaya göre, onu Spinoza eserlerinin geri kalanindan ayiran yan, genç Spinoza'nin düsüncesinin olgunluk dönemi Spinoza'sinin dindisi düsüncesine göre Hiristiyan ögeler tasimasi. Baska bir farklilik ise Kisa Inceleme'nin Spinoza'nin eserlerinde bir edebi-felsefi tür olarak ilk ve son kez yer alan iki "Söylesi"yi içermesi. Bazi arastirmacilar için bunlar, Spinoza'nin baslangiçta Italyan Rönesansi'nin natüralist ve mistik panteizmine yakin oldugunun ve olgunluk dönemi Spinozaciliginin da neoplatonizm etkileri tasiyan bir düsünceden geldiginin kaniti. Bu edisyon öncelikle S. Shirley'nin (Spinoza, Complete Works, 2002) ve E. Curley'nin (Collected Works of Spinoza, 1988) Ingilizce çevirilerine dayanmaktadir.